ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ

«ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ: Η ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ  ΜΙΑΣ   ΒΙΩΣΙΜΗΣ   ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ   ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ»

του Γιάννη Σχίζα

Οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού δεν είναι απλή επινόηση κάποιων συγγραφέων ούτε απλή προσπάθεια για τον εμπλουτισμό του τουριστικού προϊόντος: Κυρίως και προπάντων αποτελούν απάντηση στην κρίση του υπαρκτού τουρισμού.

Τα στοιχεία που πιστοποιούν αυτή την κρίση γίνονται αντιληπτά από την ευρύτερη κοινωνία, έστω και με ατελείς ή αποσπασματικές μορφές. Σε αντίθεση με τον περιηγητισμό προηγούμενων εποχών, ο κατεστημένος τουρισμός αποστασιοποιείται από τις τοπικές κοινωνίες, εγκλωβίζεται σε θύλακες «ολοκληρωμένης ανάπτυξης», απομακρύνεται από γνωστικές διαδικασίες και περιορίζεται σε επιπόλαιες προσλήψεις θεάματος και πληροφοριών. Η τουριστική βιομηχανία επιχειρεί να μεγιστοποιήσει τις προσλήψεις θεάματος μέσα στη μονάδα του χρόνου, όμως έτσι οδηγεί στην υπέρβαση της «φέρουσας ικανότητας του τουρίστα» και στην αποδυνάμωση  των συγκινησιακών και βιωματικών του δεσμών με το χώρο. Η διεκδίκηση της ασφάλειας και της αδιατάρακτης χρήσης του τουριστικού χρόνου, η φοβική στάση έναντι του τυχαίου και του απρόοπτου, «ανεπαισθήτως» περιορίζει τον  τουρίστα σε ειδικά οργανωμένα δίκτυα, μακριά από την αυθεντική πραγματικότητα... Αυτή η κατάσταση με τη σειρά της τροφοδοτεί το ρεύμα του «εικονικού τουρισμού», που δημιουργεί βολικά ψευδο-περιβάλλοντα  κοντά στις μητροπόλεις του Α’ κόσμου. Η «κατανάλωση» των τουριστοειδών συνθετικών σκηνικών οδηγεί στην πλήρη μετάλλαξη του τουρισμού και στην αναίρεση των ελπίδων για μια διεθνή περιφερειακή ανάπτυξη μέσω της ταξιδιωτικής πρακτικής...

Οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού εισάγουν τη μορφωτική εμπειρία στη θέση της επιδερμικής επαφής με το «ξένο» στοιχείο, λαμβάνουν υπόψη τη «φέρουσα ικανότητα» του επισκέπτη εξατομικεύοντας τις ταξιδιωτικές προτάσεις, αρνούνται τη δημιουργία μηχανισμών περιφρούρησης του τουρίστα μέσω της διαμόρφωσης γυάλινων πύργων. Ο περιβαλλοντικός, αγροτικός, αθλητικός, θρησκευτικός, πολιτιστικός ή τουρισμός με μορφές εθελοντισμού, επιχειρούν την επαναπροσέγγιση και ζεύξη της τουριστικής εμπειρίας με άλλες, παραγωγικές ή πολιτιστικές δραστηριότητες. Ο εναλλακτικός τουρισμός δεν μετατρέπει τον χρόνο αναψυχής σε χρόνο σεμιναρίων, όμως αρνείται την κατάσταση της «υπνοβασίας» στην οποία καταδικάζεται ο συμβατικός τουρίστας (Εντγκάρ Μορέν). Δεν υποτάσσεται σε στενά πελατειακές λογικές αλλά προτάσσει την ιδιαιτερότητα του τοπικού χώρου και μέσω αυτής της ιδιαιτερότητας διαφοροποιεί το τουριστικό προϊόν και το κάνει μοναδικό και ελκυστικό. Ο εναλλακτικός τουρισμός θέλει να κάνει τον καθένα να «αισθάνεται σαν στο σπίτι του», «οικειώνοντάς» τον με τις  τοπικές αρετές, τα τοπία, τις τροφές, τα τραγούδια, το χορό, τη ζωγραφική, την οδοιπορία, τη δημιουργία μέσα στην κατάσταση της σχόλης…

Το αίτημα της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης πρέπει να λαμβάνει υπόψη την «ωρίμανση» του σημερινού τουρίστα  μέσα από την ταξιδιωτική  πρακτική της  μεταπολεμικής περιόδου. Το ίδιο αίτημα πρέπει να βασίζεται στην ολοκληρωμένη ανάλυση ωφελειών και επιβαρύνσεων – επομένως να μην περιορίζεται από στενά εισπρακτικούς και βραχυχρόνιους υπολογισμούς. Η διάχυση των τουριστικών υποδομών στον ευρύτερο χώρο – αντί της δημιουργίας υπερπολυτελών θυλάκων σε ειδικές περιοχές – καθώς επίσης και η χωρο-χρονική αποκέντρωση του τουρισμού, μπορούν να μετατρέψουν μια χώρα συμβατικών απολαύσεων σε πεδίο εκπλήξεων και ανακαλύψεων. Όμως  το αίτημα της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης συνδέεται όχι μόνο με τη λειτουργικότητα αλλά και με την αισθητική: Με την αισθητική που δεν είναι συμβατικός καλλωπισμός χωρίς έμπνευση, που δεν είναι λόξα ή υποταγή στο γούστο μιας αλαζονικής σνομπαρίας, αλλά καταστάλαγμα της λαϊκής και λόγιας παιδείας.

Η ομορφιά μπορεί να μη σώσει τον κόσμο - όπως υποστήριζε ο Ντοστογιέφσκι – όμως μπορεί τουλάχιστον να σώσει τον Ελληνικό τουρισμό...

Ο Γιάννης Σχίζας είναι συγγραφέας του βιβλίου «Ο άλλος τουρισμός» και διευθυντής του περιοδικού «ΟΙΚΟΤΟΠΙΑ»

ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ
Κολοκοτρώνη 31, 105 62 Αθήνα, Τηλ. 210-3247364, Τηλ./Fax. 210-3224344, E-mail: schizas1@otenet.gr
ΟΙΚΟΤΟΠΙΑ
Φραγκίνη 9, 546 24 Θεσσαλονίκη, Τηλ./Fax. 2310-277997, E-mail: oikotopia@otenet.gr
ΟΙΚΟΓΝΩΣΙΑ
Τ.Θ. 27510, 2430 Λευκωσία, Κύπρος, Τηλ. +357-22-355560, Fax. +357-22-355622, E-mail: environm@spidernet.com.cy

��� ������� �� ������ ������.
������ ����� �� ������ ������ � �� ��������� ��� ecocrete.gr ���.