Η ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΟΞΙΝΗΣ ΒΡΟΧΗΣ

Η όξινη βροχή δημιουργείται από την αντίδραση του διοξειδίου του θείου (SO2) και των οξειδίων του αζώτου με τους υδρογονάνθρακες στα σύννεφα. Η αντίδραση αυτή δημιουργεί θειικό και νιτρικό οξύ. Το διοξείδιο του θείου βγαίνει από τις καύσεις των καμίνων παραγωγής μετάλλων, των εργοστασίων ηλεκτροπαραγωγής, και των οχημάτων ντίζελ, ενώ τα οξείδια του αζώτου βγαίνουν από τις ίδιες πηγές και τα βενζινοκίνητα αυτοκίνητα.

Τα δύο οξέα πέφτουν με τη βροχή στο έδαφος, τις λίμνες, τα ποτάμια και τα δάση. Η βροχή, χάρη στην παρουσία τους, παρουσιάζει έντονα όξινα χαρακτηριστικά. Στη Δυτική Βιρτζίνια μετρήθηκε οξύτητα της βροχής με PH 1,5 ή περίπου 10.000 φορές μεγαλύτερη από την οξύτητα της φυσικής βροχής. Αυτή η οξύτητα ήταν μεγαλύτερη από την οξύτητα χυμού λεμονιού. Το 1974 στη Σκωτία μια θύελλα έφερε βροχή οξύτητας με PH 2,4 που αντιστοιχεί σε πολύ σκληρό ξύδι.

Τα αέρια της καύσης σε πολλές περιπτώσεις παρασύρονται από τους ανέμους και ταξιδεύουν μέχρι χιλιάδες χιλιόμετρα προτού πέσουν σαν όξινη βροχή. Οι πιο πολύ απειλούμενες περιοχές του κόσμου σήμερα είναι ο Καναδάς, οι ανατολικές και δυτικές ΗΠΑ, η Σκανδιναβία και η Ιαπωνία. Το πρόβλημα του Καναδά οφείλεται στα καυσαέρια της κοιλάδας του Οχάιο των Η.Π.Α. Για τη Σκανδιναβία την κύρια ευθύνη έχουν η Αγγλία, η Γερμανία και η Πολωνία. Το πρόβλημα της ρύπανσης είναι διεθνές.

Οι πρώτες υποψίες για τη δράση της όξινης βροχής υπήρχαν ήδη από τη δεκαετία του 1950. Το 1959 ο Νορβηγός Α. Dannevig παρατήρησε ότι η οξύτητα των λιμνών ευθυνόταν για τη μείωση του αριθμού των ψαριών σε όξινες λίμνες. Πολλά άρθρα γράφτηκαν στις εφημερίδες με δραματικούς τίτλους πάνω από φωτογραφίες νεκρών ψαριών. Λεπτομερής έρευνα του φαινομένου άρχισε που ακόμη συνεχίζεται. Ο θάνατος από τους ουρανούς όμως χειροτερεύει κάθε ημέρα.

ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΞΙΝΗΣ ΒΡΟΧΗΣ

Η όξινη βροχή προσβάλλει: α) Τα μάρμαρα, τους ασβεστόλιθους, τον βασάλτη και άλλα πετρώματα, β) Τα δάση της Κεντρικής Ευρώπης, γ) Το δέρμα και τους πνεύμονες του ανθρώπου, δ) Τα ψάρια σε λίμνες και ποτάμια., ε) Την Γεωργία κ.λ.π.

Ο Παρθενώνας επιβίωσε περισσότερο από 2000 χρόνια. Υπέστη σεισμούς και βορβαδισμούς, από πάνω του πέρασαν κατακτητές και ο άνεμος και η βροχή τον χτύπησαν επανειλημμένα. Δεν έπαθε όμως διάβρωση ούτε μεγάλες κακώσεις. Μέσα στις τελευταίες δεκαετίες έγιναν πολύ περισσότερα από ό,τι σε δύο χιλιετίες. Η όξινη βροχή του κατατρώγει τα μάρμαρα. Οι Καρυάτιδες ήδη είναι στο μουσείο για να προστατευτούν. Σε μερικά χρόνια ο Παρθενώνας θα έχει γίνει άμορφος και τα μάρμαρά του θα γίνονται σκόνη.

Η Νότρ Ντάμ στο Παρίσι, ο ¶γιος Πέτρος στο Βατικανό και το περίφημο Τατζ Μαχάλ της Ινδίας έχουν πάθει βλάβες. Στη Νέα Υόρκη υπάρχει ένας αρχαίος αιγυπτιακός οβελίσκος, «Βελόνα της Κλεοπάτρας», όπως λέγεται. Η μια του πλευρά εκτίθεται στους δυτικούς ανέμους της πόλης που μεταφέρουν ρυπαντές και όξινη βροχή. Όλες οι γραφές και γλυπτές παραστάσεις του οβελίσκου στην πλευρά αυτή έχουν τελείως εξαφανιστεί. Ο οβελίσκος βρίσκεται στη Νέα Υόρκη εδώ και 90 χρόνια. Η καταστροφή που έπαθε σ’ αυτά τα 90 χρόνια είναι ασύγκριτα μεγαλύτερη απ΄ αυτήν που έπαθε σε 3500 χρόνια στην Αίγυπτο.

Ένα γλυπτό στον πύργο Χέρτεν στη Βεστφαλία της Γερμανίας μοιάζει μ’ ένα κομμάτι πέτρα χωρίς σχήμα. Μια του φωτογραφία από το 1908 δείχνει ένα περίτεχνο άγαλμα κοριτσιού.

Μερικοί από τους λεγόμενους τεχνοκράτες και οικονομολόγους μπορούν να πουν, έστω και χωρίς πολλά ψάρια στις λίμνες και χωρίς Παρθενώνες μπορούμε να ζήσουμε με πρόοδο και ανάπτυξη. Το ζήτημα είναι η όξινη βροχή σκοτώνει και τη γεωργία και τα υλικά μας αγαθά. Κάνει τους πνεύμονες μας άμορφους σαν το Παρθενώνα και τον οβελίσκο. Σκοτώνει εμάς τους ίδιους. Κι όμως, ηθικά, ένα μέρος της ανθρωπότητας έχει ήδη γίνει άμορφο με την ανοχή που δείχνει στη βίαιη καταστροφή του όμορφου πλανήτη μας.

Το PH της όξινης βροχής εκτείνεται από 1,5 έως 5,6. Όταν αυτή η βροχή καταλήξει σ΄ ένα ποτάμι ή μια λίμνη χωρίς αλκαλικά πετρώματα, τότε ανεβάζει την οξύτητα του νερού. Τα οξέα βρίσκουν τον δρόμο τους στο περιβάλλον και με χιονόνερο, την πάχνη και το χιόνι. Με την αύξηση της οξύτητας στο νερό, τα αυγά των ψαριών και των αμφιβίων καταστρέφονται. Στη συνέχεια, τα διάφορα βακτήρια πεθαίνουν. Χωρίς βακτήρια, οι βιολογικές διασπάσεις δεν γίνονται και φύλλα και άλλα οργανικά υλικά συγκεντρώνονται στον πυθμένα. Διάφορα φύκια εμφανίζονται και το πλαγκτόν χάνεται. Τα ψάρια εξαφανίζονται, και πρώτα τα ευαίσθητα όπως οι πέστροφες. Τυχόν αυγά που θα επωασθούν παράγουν παραμορφωμένα ψαράκια που σύντομα πεθαίνουν. Στο τέλος η λίμνη έχει μόνο φύκια και χόρτα.

Η περιοχή του Οντάριο του Καναδά έχει 140 λίμνες χωρίς ψάρια. Από 1500 λίμνες που μελετήθηκαν στη Νορβηγία και τη Σουηδία, το 70% είχαν PH 4,3 ή μικρότερο, και καθόλου ψάρια. Ο σολομός και η πέστροφα δεν υπάρχουν στα πιο πολλά Νορβηγικά νερά. Το 1900, περίπου 15 τόνοι σολομού ψαρεύτηκαν στον ποταμό Τότβνταλ της Νορβηγίας. Το 1970 σολομοί δεν υπήρχαν.

Η όξινη βροχή αποσπά τοξικά μέταλλα, από το έδαφος και τα οδηγεί στις λίμνες και τα ποτάμια δηλητηριάζοντας τα περισσότερο. Μερικά από τα τοξικά μέταλλα έτσι πηγαίνουν και στο πόσιμο νερό. Αυτή η βροχή μπορεί να διαβρώσει πέτρες, μέταλλα, ακόμη και πλαστικά. Οι συνέπειές της ανεβάζουν το κόστος της σε δισεκατομμύρια δολάρια μόνο στις ΗΠΑ. Αυτοκίνητα, κτίρια και άλλες κατασκευές παθαίνουν διάβρωση και βαθμιαία καταστρέφονται.

Στη γεωργία η όξινη βροχή έχει και άλλες επιπτώσεις. Εμποδίζει την ανάπτυξη των φυτών και των δένδρων. Εργαστηριακές μετρήσεις έχουν δείξει ότι τα δάση ίσως βρεθούν σε μεγάλο κίνδυνο στο εγγύς μέλλον. Στη Σουηδία και στη Νέα Αγγλία έχουν παρατηρηθεί μειωμένοι αριθμοί ανάπτυξης των δένδρων. Η ανάπτυξη των φασολιών είναι επίσης μειωμένη στις Η.Π.Α.

Στους ανθρώπους η όξινη βροχή επηρεάζει το δέρμα και υπάρχουν υπόνοιες ότι «κατατρώγει» τους πνεύμονες. Είναι πλέον βέβαιο ότι το διοξείδιο του θείου βλάπτει το αναπνευστικό σύστημα και μπορεί να συντομεύσει την ανθρώπινη ζωή.

Χιλιάδες λίμνες είναι χωρίς ψάρια από την όξινη βροχή. Η Αμερικάνικη ακαδημία Επιστημών υπολόγισε ότι το 1978 Η Αμερικάνικη Ακαδημία Επιστημών υπολόγισε ότι το 1978 η όξινη βροχή κόστιζε 5 δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο. Τα τεχνικά μέσα για τον έλεγχο του διοξειδίου του θείου υπάρχουν. Κι όμως τα δάση, οι λίμνες, τα ποτάμια, οι άνθρωποι και πολλές άψυχες κατασκευές υποφέρουν από την αδράνεια. Αυτή η αδράνεια οφείλεται σε πολύ κοντόφθαλμα οικονομικά συμφέροντα. Σε μια διάλεξη το 1980, ο καναδός βουλευτής Roger Simmons κατέληξε: «Πόσες λίμνες πρέπει να πεθάνουν για να καταλάβουμε το μήνυμα;».

Μανόλης Βουτυράκης
Φυσικός Περιβαλλοντολόγος
Πρόεδρος του Συλλόγου Προώθησης των Α.Π.Ε. στην Κρήτη (Σ.Π.Α.Π.Ε.Κ.Ε.Ε.Κ.)
spapekeek@her.forthnet.gr

��� ������� �� ������ ������.
������ ����� �� ������ ������ � �� ��������� ��� ecocrete.gr ���.