Η ΦΕΡΟΥΣΑ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΛΑΝΗΤΗ ΕΧΕΙ ΦΘΑΣΕΙ ΣΤΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ

Έχουμε αναφερθεί στη φέρουσα ικανότητα ενός οικοσυστήματος, ως την δυνατότητα να καλύψει τις ανάγκες των ειδών του και να τους προσφέρει προστασία. Σε μεγάλη κλίμακα, αυτό ισχύει και για τον πλανήτη γη, ο οποίος ως ένα μεγάλο οικοσύστημα, έχει τη δυνατότητα να καλύψει τις ανάγκες των ειδών, ενώ οι διατροφή είναι περιορισμένη και ο πληθυσμός αυξάνει με γεωμετρική πρόοδο και οι πρώτες ύλες είναι πεπερασμένες. Η Εθνική Ακαδημία Επιστημών των Η.Π.Α. και η Βασιλική Ένωση του Λονδίνου, δύο εν γένει συντηρητικοί οργανισμοί, το 1992 εξέδωσαν μια κοινή έκθεση με τίτλο «Πληθυσμιακή αύξηση, κατανάλωση πόρων και ένας αυτοσυντηρούμενος κόσμος». Η έκθεση άρχιζε ως εξής: «Αν οι τρέχουσες προβλέψεις για την αύξηση του πληθυσμού αποδειχθούν ακριβείς και οι ανθρώπινες δραστηριότητες στον πλανήτη μείνουν αμετάβλητες, είναι πιθανό η επιστήμη και η τεχνολογία να μην μπορέσουν να εμποδίσουν τη μη ανατρέψιμη υποβάθμιση του περιβάλλοντος ή την συνεχιζόμενη πενία μεγάλου μέρους του κόσμου». Το ότι δεν υπάρχουν τεχνολογικές λύσεις στα περισσότερα οικολογικά προβλήματα είναι γνωστό στην πλειοψηφία των βιολόγων. Τώρα γίνεται συνείδηση και στην ευρύτερη επιστημονική κοινότητα.

Η δυνατότητα της Γης να υποστηρίζει πληθυσμούς έχει φθάσει στο όριο της. Από το 1950 έως σήμερα ο ανθρώπινος πληθυσμός έχει υπερδιπλασιασθεί, και η παγκόσμια οικονομία έχει αυξηθεί πέντε φορές. Ταυτόχρονα την τελευταία 20ετία το διοξείδιο του άνθρακα που συντελεί στην αύξηση της θερμοκρασίας του κλίματος, αυξήθηκε στην ατμόσφαιρα κατά 9%. Το 75% των δασών της Ευρώπης αντιμετωπίζουν προβλήματα λόγω της όξινης βροχής. Τα τροπικά δάση της Ασίας, της Αφρικής και της Αμερικής εξαφανίζονται με ρυθμό 170 εκατομμυρίων στρεμμάτων ετησίως, έκταση που αντιστοιχεί σε 1,3 φορές την έκταση της Ελλάδας. Στον Καναδά υπάρχουν 14.000 νεκρές λίμνες λόγω οξέων. Η ίδια χώρα το 1992 απαγόρευσε την αλιεία μπακαλιάρου στις ανατολικές και βόρειες ακτές λόγω της εξάντλησης του είδους από υπερεκμετάλλευση. Η λίμνη Αράλη μέχρι το 1960 απέδιδε 40.000 τόνους ψαριών ετησίως. Σήμερα είναι νεκρή. Η τέως Σοβιετική Ένωση, στην προσπάθεια ανάπτυξης της, ανάμεσα στα άλλα την κατέστρεψε εκτρέποντας ποταμούς που την τροφοδοτούσαν για να αρδεύσει άλλες περιοχές. Ίσως το μάθημα της Αράλης να συνεχισθεί με την εκτροπή του Αχελώου στην Ελλάδα. Στη Ρωσία 11% των παιδιών πάσχουν από συγγενείς ασθένειες και 55% έχουν προβλήματα υγείας, αφού το πόσιμο νερό κατά το ήμισυ και η τροφή κατά το ένα δέκατο περιέχουν επικίνδυνες ουσίες. Αυτές τις αποκαλύψεις έκανε το 1992 ο επικεφαλής της Ακαδημίας Ιατρικών Επιστημών της Ρωσίας Βλαντιμίρ Ποκρόφσκι.

Σχετικά με τον Αχελώο, η εκτροπή του θα χρησιμεύσει στην περαιτέρω άρδευση του Θεσσαλικού κάμπου, εκεί που η κακή διαχείριση των υδάτινων πόρων και η ρύπανση από τα γεωργικά χημικά του εδάφους, του υπεδάφους και Πηνειού έχουν αποδείξει για μια ακόμη φορά τις αντικοολογικές τάσεις της σύγχρονης γεωργίας. Στα σημεία εκτέλεσης των έργων ήδη παρατηρείται διάβρωση του εδάφους. Με την εκτροπή το ένα τρίτο της παροχής του ποταμού θα οδηγήσει εκτός της φυσικής κοίτης πολλοί υγρότοποι να αποξηρανθούν. Στο Δέλτα του Αχελώου, όπου υπάρχει πληθώρα λιμνοθαλασσών και υγροβιότοπων και μεγάλη ποικιλία πουλιών και ψαριών ζουν και αναπαράγονται, θα επέλθουν έντονες μεταβολές. Με την κατασκευή φραγμάτων και την μείωση της παροχής η εναπόθεση ιλύος προς το Δέλτα θα ελαττωθεί, κάτι που συνέβη στον Νείλο με την κατασκευή του φράγματος του Ασουάν, με τεράστιες συνέπειες για το Δέλτα του Νείλου και τον πληθυσμό των ανθρώπων που ζούσε γύρω από αυτό. Η διάβρωση από τη θάλασσα θα αυξηθεί, ενώ το θαλάσσιο νερό θα εισχωρεί προς τα ενδότερα λόγω της έλλειψης προσχώσεων και παροχής νερού, καθιστώντας τον υδροφόρο ορίζοντα αλμυρό και μεταβάλλοντας το φυσικό περιβάλλον τόσον ειδών. Τελικά, με την εκτροπή ο Αχελώος εν πολλοίς θα πάψει να είναι πηγή ζωής, αλλά ένας ακόμη αναλώσιμος οικονομικός πόρος ένα ακόμη παιχνίδι στο αχανές τεχνοοικονομικό πλέγμα.

Παγκοσμίως η Γεωργία καλείται να θρέψει τον αυξανόμενο πληθυσμό μας, ενώ την ίδια στιγμή χάνονται ετησίως περίπου 24 δισεκατομμύρια τόνοι επιφανειακού εδάφους, που αντιστοιχεί σε έκταση 600 εκατομμυρίων στρεμμάτων ή το ισοδύναμο σε καλλιεργήσιμη γη περίπου 4,5 Ελλάδων. Λόγω της καταστροφής του όζοντος η υπεριώδης ακτινοβολία που δεχόμαστε αυξάνεται, και το φαινόμενο θα γίνει εντονότερο στο μέλλον. Έχει βρεθεί ότι το σιτάρι και το ρύζι. η βάση της ανθρώπινης τροφής, υφίστανται βλάβες στην ανάπτυξη από την υπεριώδη ακτινοβολία.

Κάθε σύστημα που αυξάνει εκθετικά, όπως ο πληθυσμός της γης είναι ασταθές. Αναπόφευκτα οδηγείται θεωρητικά προς το άπειρο και πρακτικά στην καταστροφή. Κάθε σύστημα που αυξάνει συνεχώς, έστω και αργότερα από ένα εκθετικό, έιναι ασταθές. Τίποτα δεν αυξάνει επ’ άπειρον, επειδή πριν φθάσει στο άπειρον θα εκραγεί. Για τούτο εκείνοι που ευαγγελίζονται την αέναη αύξηση του πληθυσμού και των οικονομικών παραμέτρων είναι εκτός πραγματικότητας. Ένα εκθετικά αυξανόμενο σύστημα έχει δύο δυνατότητες ή θα καταστραφεί ή θα σταθεροποιηθεί εντός κάποιων ορίων μακροχρόνια και θα πάψει να είναι εκθετικό.

Έστω και αν είναι ασταθές ένα σύστημα μπορεί να ελεγχθεί και να γίνει ευσταθές υπο ορισμένες συνθήκες αν δράσουμε εγκαίρως. Κάποιοι ρυπαντές, όπως είναι η όξινη βροχή ή τα πολυχλωριωμένα διφαινύλια (PCB) σε μια λίμνη, μπορούν να εξουδετερωθούν με χημικούς, βιολογικούς και μηχανικούς τρόπους. Η εξουδετέρωση αυτή αποτελεί έλεγχο του συστήματος.

Ίσως το πιο επικίνδυνο φαινόμενο ρύπανσης που οφείλεται και στην κατανάλωση και στον υπερπληθυσμό είναι η εκθετική αύξηση διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα,που προκαλεί το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Εδώ η μοναδική διορθωτική επέμβαση είναι η μαζική δενδροφύτευση για την απορρόφηση του διοξειδίου. Έστω και αν μια τέτοια επιχείρηση ήταν εφικτή, εφόσον οι εκπομπές συνεχισθούν με τους παρόντες ρυθμούς, το φαινόμενο θα παραμείνει ανεξέλεγκτο. Θα χρειασθεί να φυτέψουμε με δάση παγκοσμίως έκταση ίση με 41 Ελλάδες για να απορροφηθεί το 50% των ετησίων εκπομπών σε διοξείδιο του άνθρακα και αυτό μόνο για 30 χρόνια, μέχρις ότου τα δένδρα αναπτυχθούν πλήρως και η ποσότητα άνθρακα στους ιστούς τους φθάνει σε ισορροπία. Τέτοια δενδροφύτευση είναι εξαιρετικά δύσκολή και πρέπει να αναληφθεί σε οποιαδήποτε κλίμακα. όμως το φαινόμενο του θερμοκηπίου θα μετατραπεί σε ελέγξιμο μόνον όταν ελαττώσουμε και σταθεροποιήσουμε την κατανάλωση και τους αριθμούς που την συνοδεύουν. Και για να σταθεροποιήσουμε τους αριθμούς χρειαζόμαστε άμεση μείωση της γεννητικότητας παγκοσμίως για να δούμε αποτελέσματα όχι τώρα, αλλά σε 50 χρόνια.

Μανόλης Βουτυράκης
Φυσικός Περιβαλλοντολόγος
Πρόεδρος του Συλλόγου Προώθησης των Α.Π.Ε. στην Κρήτη (Σ.Π.Α.Π.Ε.Κ.Ε.Ε.Κ.)
spapekeek@her.forthnet.g

��� ������� �� ������ ������.
������ ����� �� ������ ������ � �� ��������� ��� ecocrete.gr ���.