ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΜΕΓΑΛΗΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ

ΤΟΥ ΔΡ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΑΝΔΡΙΩΤΗ
ΜΕΛΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ
ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ

Οι τουριστικές επενδύσεις μεγάλης κλίμακας συχνά θεωρούνται από τις περισσότερες κυβερνήσεις ως ένα μέσο για να αποφευχθούν οι αρνητικές επιπτώσεις του τουρισμού που αποδίδονται στην απροσχεδίαστη ανάπτυξη. Επίσης, είναι κοινώς αποδεκτό ότι οι τουρίστες που επισκέπτονται μεγάλα τουριστικά θέρετρα που διαθέτουν ξενοδοχεία, γήπεδα γκολφ, μαρίνες και εγκαταστάσεις για ψυχαγωγία και άθληση καταναλώνουν περισσότερα χρήματα. Ταυτόχρονα, οι επενδύσεις μεγάλης κλίμακας συχνά θεωρούνται πιο προσφιλείς προς το περιβάλλον, επειδή υιοθετούν διάφορες τεχνικές εξοικονόμησης ενέργειας και νερού, ανακύκλωση υλικών και βιολογικούς καθαρισμούς.

Εντούτοις, στην κοινή πρακτική αναφέρεται, ότι οι μεγάλου μεγέθους επενδύσεις δημιουργούν μικρές διασυνδέσεις σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο και μικρό αριθμό θέσεων εργασίας εκτός των ορίων της επένδυσης. Κατά συνέπεια διάφοροι θεωρητικοί υποστηρίζουν την πιθανότητα μετασχηματισμού των επενδύσεων μεγάλης κλίμακας σε «τουριστικά γκέτο», κυρίως σε περιπτώσεις που οι οικονομικές διασυνδέσεις με την τοπική κοινωνία είναι περιορισμένες και οι ντόπιοι αποτρέπονται από την είσοδο σ’ αυτές μέσω της κατασκευής τοίχων και τη μίσθωση φρουρών. Στην πράξη, δεδομένου ότι οι επενδύσεις μεγάλης κλίμακας προσφέρουν τα περισσότερα από τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που αναζητούν οι τουρίστες, στοχεύουν στη διατήρηση του μεγαλύτερου μέρους της τουριστικής δαπάνης προς όφελος του επενδυτή, με αποτέλεσμα να ελαχιστοποιούνται τα εισοδήματα των ντόπιων μικροεπενδυτών. Επίσης, οι τουρίστες που διαμένουν σε μεγάλης κλίμακας τουριστικά θέρετρα συνήθως καταναλώνουν προϊόντα που τις περισσότερες φορές δεν είναι διαθέσιμα στην τοπική αγορά. Συνεπώς, για να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις των τουριστών πολλά τρόφιμα και ποτά εισάγονται, καθώς και ο εξοπλισμός των ξενοδοχείων και των λοιπών εγκαταστάσεων, π.χ. για έπιπλα, υπολογιστές, κ.λπ. εισάγονται από το εξωτερικό.

Συνήθως, οι κυριότεροι δεσμοί που δημιουργούνται από τις επενδύσεις μεγάλου μεγέθους με την τοπική οικονομία είναι μέσω της δημιουργίας θέσεων εργασίας κατά τη διάρκεια της κατασκευής και στελέχωσης του θέρετρου. Για παράδειγμα, στη Δομηνικανική Δημοκρατία οι επενδύσεις μεγάλης κλίμακας προσπαθούν να ελαχιστοποιήσουν την αλληλεπίδραση των τουριστών με τον ντόπιο πληθυσμό, ώστε να αυξήσουν τα κέρδη τους. Ταυτόχρονα στην ίδια περιοχή, ενώ οι θέσεις εργασίας που έχουν δημιουργηθεί είναι πιο επιθυμητές από τους ντόπιους, αφού είναι πιο επικερδείς, η μεγάλη πλειοψηφία των θέσεων εργασίας είναι υποδεέστερες, π.χ. θέσεις μαγείρων, σερβιτόρων, καθαριστριών, καμαριέρων, κηπουρών, κ.λπ. 

Αν και στα ενδότερα των επενδύσεων μεγάλης κλίμακας υπάρχει μεγάλος έλεγχος των δραστηριοτήτων, έξω από τα σύνορά τους, μπορεί να δημιουργηθεί ένας υπερβολικά μεγάλος αριθμός ανεξέλεγκτων δραστηριοτήτων, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται για την Περιοχή Ολοκληρωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης (ΠΟΤΑ) στη Nusa Dua, της Ινδονησίας, όπου η ευρύτερη περιοχή χαρακτηρίζεται από την ασυγκράτητη ανάπτυξη μ’ όλες τις επακόλουθες περιβαλλοντολογικές και κοινωνικές επιπτώσεις που παρουσιάζουν όλα τα άλλα θέρετρα μαζικού τουρισμού. Ως αποτέλεσμα διάφορες μελέτες υποστηρίζουν, ότι οι μεγάλης κλίμακας επενδύσεις απευθύνονται σε μεγάλο αριθμό τουριστών και κατ’ επέκταση δεν υποβιβάζουν μόνο το φυσικό περιβάλλον, αλλά και καταστρέφουν μακροπρόθεσμα την αξία των φυσικών πόρων, με το να δημιουργείται υπερβολική πίεση στους διαθέσιμους πόρους, π.χ. υπερβολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας και νερού, δημιουργία μεγάλης ποσότητας υγρών και στερεών αποβλήτων, ανάγκη για χρήση μεγάλων εκτάσεων γης για την κατασκευή ξενοδοχείων, γηπέδων γκολφ, επιχειρήσεων ψυχαγωγίας και αθλητισμού, υποδομή, κατασκευή κατοικιών για το εισερχόμενο εργατικό δυναμικό, διάβρωση των ακτών και την καταστροφή της χλωρίδας και της πανίδας. Αναφορικά με την κατανάλωση νερού και ενέργειας είναι γνωστό ότι τα ξενοδοχεία πολυτελείας έχουν ένα από τα υψηλότερα ποσοστά κατανάλωσης, ως συνέπεια των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους, λειτουργία σε 24ώρη βάση και τη συμπεριφορά των πελατών τους, αφού οι διαμένοντες σε πολυτελή ξενοδοχεία συνηθίζουν να καταναλώνουν υπερβολικές ποσότητες νερού και ενέργειας και κατ’ επέκταση των διαθέσιμων φυσικών πόρων με το να απαιτούν εγκαταστάσεις, όπως: πισίνες, κέντρα θαλασσοθεραπείας, σάουνες, κλιματισμό, γήπεδα γκολφ, κ.λπ. 

Απ’ όλα τα παραπάνω είναι φανερό, ότι οι μεγάλης κλίμακας τουριστικές επενδύσεις έχουν ποικίλες επιπτώσεις στην οικονομία, στην κοινωνία και στο περιβάλλον, που τις περισσότερες φορές η βιβλιογραφία τις προσεγγίζει από την αρνητική σκοπιά. Γι’ αυτό οι εμπλεκόμενοι φορείς, δημόσιοι και ιδιωτικοί και η τοπική κοινωνία, έχουν χρέος αρχικά να διερευνούν κατά πόσο οι μεγάλου μεγέθους επενδύσεις είναι προς όφελος του προορισμού υποδοχής τουριστών και του ντόπιου πληθυσμού ή εάν εναλλακτικές αναπτυξιακές επιλογές, όπως τουριστικές επενδύσεις μικρής κλίμακας από το γηγενή πληθυσμό, βιολογικές καλλιέργειες, κ.λπ. θα είναι περισσότερο συμβατές με το υπάρχον κοινωνικοοικονομικό και φυσικό περιβάλλον. Σε περίπτωση που είναι επιθυμητή η δημιουργία μεγάλης κλίμακας τουριστικών επενδύσεων τότε πρέπει να υιοθετηθούν οι μηχανισμοί εκείνοι που θα μεγιστοποιήσουν τα οφέλη και θα ελαχιστοποιήσουν τα προβλήματα, τόσο για τον τόπο, όσο και την τοπική κοινωνία.

��� ������� �� ������ ������.
������ ����� �� ������ ������ � �� ��������� ��� ecocrete.gr ���.