|
Η θέση του Δικτύου ΟικοΚρήτη για την τοπική βιώσιμη αν |
|
|
|
Παγκρήτιο Δίκτυο Οικ. Οργ. -
5η Παγκρήτια Συνάντηση Περιβαλλοντικών Οργανώσεων
|
|
Δίκτυο ΟικοΚρήτη
,
Κυριακή, 10 Δεκέμβριος 2006
|
ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ
Ηράκλειο 9 Δεκεμβρίου 2006
Η
εισήγηση του Δικτύου ΟικοΚρήτη στην Ημερίδα "Προοπτικές βιώσιμης
τοπικής ανάπτυξης και μεγάλες τουριστικές επενδύσεις" που έγινε στο
πλαίσιο της 5ης Παγκρήτιας Συνάντησης Περιβαλλοντικών Οργανώσεων.
ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΟΙΚΟΚΡΗΤΗ
Τα τελευταία χρόνια σχεδιάζονται εγκαταστάσεις παραθεριστικής κατοικίας και τουριστικών υπηρεσιών, πολύ μεγάλης κλίμακας για τα δεδομένα του νησιού της Κρήτης. Κάθε προτεινόμενη επένδυση περιλαμβάνει ένα ή περισσότερα γήπεδα γκολφ διεθνών προδιαγραφών, εκατοντάδες κατοικίες και άλλες υποδομές και καταλαμβάνουν τεράστιες εκτάσεις, πολλών δεκάδων χιλιάδων στρεμμάτων. Πρόκειται για προτάσεις, συνήθως ξένων εταιριών manager, που έχουν σκοπό να εκμεταλλευτούν τις διευκολύνσεις που θεσμοθετούνται τα τελευταία χρόνια για να προσελκύσουν μεγάλους επενδυτές. Θα εξετάσουμε παρακάτω εν συντομία τις δύο παραμέτρους αυτών των επενδύσεων, δηλαδή τα γήπεδα για γκολφ και τις παραθεριστικές κατοικίες και κατόπιν σε αντιστάθμισμα θα δείξουμε ότι σήμερα είναι ακόμη εφικτό οι τοπικές κοινωνίες να αναπτύξουν ήπιες δραστηριότητες με τις δικές τους δυνάμεις που να σέβονται τη φυσιογνωμία και τους φυσικούς πόρους του τόπου μας και να εξασφαλίζουν επάρκεια στις επόμενες γενιές.
Γήπεδα γκολφ
Μπροστά στον γενικευμένο σχεδιασμό μεγάλων τουριστικών επενδύσεων, οι οποίες περιλαμβάνουν απαραιτήτως γήπεδα γκολφ, σε όλη την Κρήτη, το δίκτυο διοργάνωσε πέρυσι τον Μάη επιστημονική ημερίδα με θέμα «Γήπεδα Γκολφ, ποιά τουριστική ανάπτυξη θέλουμε». Στην ημερίδα κάλεσε σημαντικούς επιστήμονες διεθνούς κύρους που μίλησαν για τις επιπτώσεις της εγκατάστασης γηπέδων γκολφ και μεγάλων τουριστικών επενδύσεων σε οικοσυστήματα και πολιτισμικά τοπία όπως της Κρήτης και για την δυνατότητα μιας βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης. Ήταν η πρώτη φορά στην Ελλάδα που μπήκε σε τέτοια βάση ο προβληματισμός για την συμβατότητα των γηπέδων γκολφ με το περιβάλλον, το τοπίο και τον πολιτισμό του τόπου μας.
Προβληματισμένοι από τα συμπεράσματα της ημερίδας αυτής, ξεκινήσαμε την εξέταση, χωριστά όλων των περιπτώσεων, των πάνω από 10 μεγάλων τουριστικών επενδύσεων με πολλαπλάσια γήπεδα γκολφ που σχεδιάζονται να γίνουν στην Κρήτη. Σε κάθε περίπτωση διαπιστώσαμε σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις σε πολλούς τομείς: Διαπιστώσαμε ασυμβατότητα με το θεσμοθετημένο χωροταξικό σχεδιασμό, καταπάτηση και εκμετάλλευση προστατευμένων με διεθνείς συνθήκες περιοχών, καταλήστευση των θεμελιακών πόρων του νερού και του εδάφους, ένταση της διαδικασίας ερημοποίησης και υφαλμύρωσης, ασύμμετρη οικοδομική ανάπτυξη, ασύμμετρες απαιτήσεις σε ενέργεια και υποδομές και έντονη αλλοίωση του τοπίου. Διαπιστώσαμε επίσης κίνδυνους για την τοπική οικονομία είτε στον τουριστικό, είτε στον αγροτικό τομέα, διατάραξη του κοινωνικού ιστού και της ιστορικής συνέχειας και ανατροπή των πληθυσμιακών δεδομένων και της φέρουσας ικανότητας των περιοχών υποδοχής.
Σύμφωνα με τη Συνθήκη των Ηνωμένων Εθνών για την Απερήμωση, η Κρήτη κατατάσσεται στα πιο ευαίσθητα οικοσυστήματα. Η Ελλάδα έχει κυρώσει τη Σύμβαση, έχει καταρτίσει το «Ελληνικό Σχέδιο Δράσης κατά της Ερημοποίησης» και έχει δημιουργήσει την «Εθνική Επιτροπή για την καταπολέμηση της Απερήμωσης». Θεωρούμε δεδομένο ότι η εγκατάσταση γηπέδων γκολφ σε περιοχές με υψηλό δείκτη κινδύνου ερημοποίησης και ξηροθερμικό κλίμα όπως της Κρήτης και ακόμα περισσότερο της Ανατολικής Κρήτης, είναι από πολλές απόψεις απαράδεκτη και επικίνδυνη. Η αφαίρεση της πολύτιμης φρυγανώδους βλάστησης που συγκρατεί το λιγοστό έδαφος και η αντικατάστασή της με γρασίδι είναι μια πρακτική που εγγυάται την διάβρωση και την απερήμωση των, κατά τα άλλα, προστατευόμενων περιοχών. Τι θα γίνει όταν στην πρώτη ευκαιρία, π.χ. κρίση στον τουρισμό ή στην οικονομία, σταματήσουν να αρδεύουν τα γήπεδα γκολφ; Ο άνεμος και η βροχή γρήγορα θα ξεπλύνουν το χώμα. Όμως το έδαφος σε αυτά, τα ευαίσθητης ισορροπίας οικοσυστήματα, είναι πολύτιμο: Όπως είναι γνωστό για να δημιουργηθεί ένα εκατοστό εδάφους χρειάζονται 500 έως 1000 χρόνια. Κάθε διαδικασία που συμβάλει στη απώλεια εδάφους είναι εγκληματική.
Οι ανάγκες των γηπέδων γκολφ σε υδατικούς και εδαφικούς πόρους είναι τεράστιες και οι επενδυτές το γνωρίζουν καλά. Γι αυτό παρουσιάζουν στις μελέτες τους τις ανάγκες σε νερό μειωμένες στο μισό και ισχυρίζονται ότι θα αρδεύουν τα γήπεδα με νερό από σταθμό αφαλάτωσης. Μόνο που το νερό αυτό είναι πολύ ακριβό, ενεργοβόρο και εμπεριέχει τον κίνδυνο αλάτωσης του εδάφους. Και ποιος θα είναι σε θέση να ελέγχει την προέλευση και την ποιότητα του νερού άρδευσης;
Δεν πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός ότι τα γήπεδα γκολφ είναι εξ ορισμού αισθητικά, πολιτισμικά και περιβαλλοντικά ξένο σώμα προς το κρητικό τοπίο και ειδικότερα της Ανατολικής Κρήτης. Η ενσωμάτωση της περιοχής γηπέδου γκολφ στο υφιστάμενο τοπίο είναι αντιστροφή του ίδιου του συγκριτικού πλεονεκτήματος του τοπίου της Κρήτης.
Παραθεριστική κατοικία
Μεγάλη τουριστική επένδυση όμως σήμερα, σημαίνει πρώτα από όλα παραθεριστική κατοικία. Σημαίνει, επίσης, οργάνωση της αγοράς προκειμένου να έχει πρόσβαση σε αυτό το πεδίο και τάση συγκέντρωσης σε μεγάλα σχήματα μιας δραστηριότητας που τις τελευταίες δεκαετίες αναπτύσσεται στη χώρα μας.
Η δραστηριότητα αυτή εξελίχθηκε σταδιακά, με εξάρσεις σε κάποιες περιοχές που λειτούργησαν σαν χώροι υποδοχής και με περισσότερη ή λιγότερη αποδοχή και συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών. Σε πολλές περιπτώσεις ο αργός ρυθμός ανάπτυξης της παραθεριστικής κατοικίας, σε συνδυασμό με τα χαρακτηριστικά των νέων κατοίκων δεν προκάλεσε βίαιες ανατροπές στις περιοχές όπου αυτό συνέβη.
Προκάλεσε, όμως, το ενδιαφέρον των επιχειρηματιών του τομέα του τουρισμού που είδαν ότι η αγορά της παραθεριστικής κατοικίας είναι ένα πολύ σοβαρό ζήτημα και σαν τέτοιο πρέπει να αντιμετωπιστεί.
Προκάλεσε το ενδιαφέρον και των οικονομικών επιτελείων του κράτους που δημιούργησαν τις προϋποθέσεις έτσι ώστε να υπάρχει η δυνατότητα να περάσει η αγορά αυτή στα χέρια των επιχειρηματιών του τουρισμού μέσα από συγκεκριμένο θεσμικό πλαίσιο, που επιτρέπει πολεοδόμηση για ανάπτυξη παραθεριστικής κατοικίας σε τουριστικές εγκαταστάσεις.
Οι οργανωμένοι χώροι τουριστικής κατοικίας ως τμήματα μεγάλων τουριστικών επενδύσεων έχουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, πρωτοφανή σε μέγεθος και ποιότητα παρέμβασης σε σχέση με ότι έχουμε δει μέχρι σήμερα.
Οι χώροι αυτοί σχεδιάζεται να αναπτυχθούν κατά κανόνα σε παρθένες περιοχές, όπου η τιμή της γης είναι χαμηλή και όπου δεν υπάρχουν οχλήσεις από άμεσα γειτονικούς υποβαθμισμένους χώρους, σε περιοχές του δικτύου Νατούρα ή δασικές –όπου ισχύουν απαγορεύσεις για ανάπτυξη δραστηριοτήτων που μόνο μεγάλα επιχειρηματικά σχήματα μπορούν να ξεπεράσουν.
Υποψήφιοι αγοραστές δεν είναι όσοι επιθυμούν να ζήσουν σε ένα τόπο που τον επιλέγουν για την ταυτότητά του και είναι πρόθυμοι να μοιραστούν τις συνήθειές του, αλλά εκείνοι που επιθυμούν να ζήσουν σε χώρο Μεσογειακό για τα γνωστά χαρακτηριστικά του (ήλιος, θάλασσα) αρκεί να τους εξασφαλιστεί ησυχία, ασφάλεια και απομόνωση από οτιδήποτε ενοχλητικό και ξένο στις συνήθειές τους.
Έτσι οι χώροι αυτοί, δημιουργημένοι σε απόσταση από τις κατοικημένες περιοχές, θα περιλαμβάνουν «κατΆ ανάγκη» όλες τις δραστηριότητες που θα καλύπτουν τις ανάγκες των παραθεριστών, αγοραστικές και αναψυχής. Χώροι «καθαροί», «εγγυημένοι», «ασφαλείς», απομονωμένοι από σκουπίδια, κακές υπηρεσίες, φασαρία, και όλα αυτά που καταμαρτυρούνται σήμερα στις περιοχές όπου οι ντόπιοι αναπτύσσουν επιχειρηματικές δραστηριότητες και ενοχοποιούνται γι αυτές.
Οι επενδύσεις αυτές δεν θα χρειαστούν τίποτα περισσότερο από την περιοχή εκτός από γη, άφθονο νερό, έδαφος, ενέργεια, αποκομιδή απορριμμάτων και καλούς δρόμους. Θα ζητήσουν έργα και πόρους από το κράτος και το Δήμο –σε κάποιες περιπτώσεις θα «προσφέρουν» οι ίδιοι κάποια από αυτά- εκτός από τις επιδοτήσεις που θα τους εξασφαλίσει ούτως ή άλλως ο αναπτυξιακός νόμος.
Τίθεται όμως το ερώτημα: Μήπως, παρά τα πολλά και μη αναστρέψιμα προβλήματα που οι επενδύσεις αυτές θα φέρουν στον τόπο μας, φέρνουν και κάποια ωφέλεια; Μήπως οι τοπική κοινωνία θα ωφεληθεί οικονομικά; Η απάντηση είναι πολύ απλή: Ο τουρισμός κλειστού τύπου, όπου όλα είναι προπληρωμένα από τους πελάτες στη χώρα διαμονής τους, όπου οι επενδυτές εισάγουν όλον τον εξοπλισμό, αρκετά από τα είδη διατροφής, την τεχνολογία και τα αναλώσιμα, ελάχιστα έχει να προσφέρει στην τοπική οικονομία.
Εκτός αυτού όμως, η ανάπτυξη που προτείνεται από τα επενδυτικά σχέδια θα εκτρέψει την περιοχή σε ένα μοντέλο δραστηριοτήτων που είναι έξω από την φυσική και ιστορική κλίμακα της περιοχής και που ενέχει, εκτός των άλλων κινδύνων, τον επιχειρηματικό κίνδυνο μιας επένδυσης που υπόκειται στις διακυμάνσεις του διεθνούς ανταγωνισμού και που σε περίπτωση επιτυχίας ή αποτυχίας θα έχει φέρει μη αναστρέψιμες διαφοροποιήσεις στην περιοχή.
Τι προτείνουμε
Τίθεται και ένα άλλο ερώτημα: Τι προτείνετε τελικά; Είστε ενάντια σε κάθε ανάπτυξη; Τι άλλο θα μπορούσε να γίνει για να αναπτυχθεί η περιοχή; Κι εδώ η απάντηση έρχεται αβίαστα με βάση πάντα τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης:
Η βιώσιμη ανάπτυξη επιδιώκει τη μετάβαση και τη διατήρηση μέσα στο χρόνο σταθερής επάρκειας, διαθεσιμότητας και ποιότητας των φυσικών πόρων, που θα εξασφαλίζουν ευημερία με επαρκές και σταθερό εισόδημα, απασχόληση, μόρφωση, υγεία, ποιότητα ζωής, κοινωνικούς δεσμούς συνοχής και προστασία της τοπικής ταυτότητας. Η διατήρηση υγιούς περιβάλλοντος, επάρκειας φυσικών πόρων και πολιτιστικής ταυτότητας, τόσο στο παρόν όσο και στο μέλλον, είναι αναγκαίες συνθήκες για τη στήριξη της ανθρώπινης δραστηριότητας, για την ποικιλία επιλογών και για τη δίκαιη κατανομή του κόστους και της ωφέλειας σε άτομα και ομάδες.
Η επίτευξη της βιώσιμης τοπικής ανάπτυξης στη περιοχή μας, μια περιοχή με εξαιρετικής σημασίας φυσικό και πολιτισμικό πλούτο, απαιτεί στρατηγικό σχεδιασμό με γνώμονα την αρχή της προφύλαξης, ο οποίος οφείλει να λάβει υπΆ όψη του τις διεθνείς συμβάσεις, τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες, και το εθνικό δίκαιο.
Αυτές οι αρχές και οι συμβάσεις δεν αποτελούν εμπόδιο αλλά εφόδιο για το μέλλον. Δεν χρειάζεται να τις καταπατήσουμε για να επιτύχουμε την ευημερία αλλά να τις τηρήσουμε και να τις υπερασπιστούμε. Και αυτό πρέπει να το κάνουμε με τις δικές μας δυνάμεις και τις δικές μας επιλογές. Υπάρχουν ισχυρές προοπτικές ήπιας και υγιούς ανάπτυξης τόσο στον αγροτικό τομέα με ανταγωνιστική ποιότητα, καθαρότητα, ταυτότητα και ποικιλία των προϊόντων του τόπου μας μέσα από την εφαρμογή ορθής γεωργικής πρακτικής και βιολογικών καλλιεργειών, όσο και στον τουρισμό με την ανάπτυξη ποιοτικού, θεματικού τουρισμού που αξιοποιεί αντί να ακυρώνει το τοπίο, το φυσικό περιβάλλον και τον πολιτιστικό μας πλούτο.
Για να συμβεί όμως κάτι τέτοιο οι σχεδιασμοί θα πρέπει να προηγούνται και όχι να έπονται των σχεδιασμών των επενδυτών. Οι όροι και οι προϋποθέσεις υλοποίησης επενδυτικών σχεδίων είναι αναγκαίο να προκαθορίζονται και με βάση αυτές τις προϋποθέσεις να κρίνονται τα επενδυτικά σχέδια μικρών ή μεγάλων επενδυτών. Πολύ περισσότερο δεν είναι θεμιτή η υπέρβαση θεσμοθετημένων σχεδιασμών προκειμένου να υλοποιηθούν επενδύσεις με μοναδικά κριτήρια αυτά της οκονομίας και με θυσία φυσικών και ανθρώπινων πόρων των υποτιθέμενα «αναπτυσσόμενων» περιοχών.
Κάθε περιοχή χαρακτηρίζεται από τους ανθρώπους που την κατοικούν, τις επαγγελματικές τους δραστηριότητες, τα προϊόντα που παράγουν, τις τοπικές συνήθειες, καθώς και από την ιστορία της που αποτυπώνεται στο φυσικό της περιβάλλον, στα μνημεία της και στους οικισμούς της. Από το πνεύμα του τόπου που την κάνει ξεχωριστή. Ό,τι συμβάλλει στην ανάπτυξη αυτών των στοιχείων για τον κάθε τόπο είναι αυτό που λέγεται «τοπική» ανάπτυξη. Αντίθετα ό,τι διαταράσσει αυτά τα στοιχεία και τις σχέσεις τους και δε συνδέεται οργανικά και λειτουργικά μαζί τους, δεν έχει καμία σχέση με την ανάπτυξη αυτή.
Σήμερα, καλλιεργείται η αντίληψη ότι μόνο τα «μεγάλα μεγέθη» επιβιώνουν, ότι κάθε τι μικρό πρέπει να σβήσει. Τα σύνολα των «μικρών» θεωρούνται υπεύθυνα για την αναρχία στο χώρο, για την υποβάθμιση του περιβάλλοντος, για όλα τα άλυτα προβλήματα του χώρου και της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Ενοχοποιούνται οι «μικροί» για την έλλειψη οργάνωσης που συντηρεί αντί να αντιμετωπίζει η πολιτεία, και εξουσιοδοτούνται να την αποκαταστήσουν οι «μεγάλοι».
Μοναδικός δρόμος είναι να αρχίσουν να αντιμετωπίζονται επί τέλους όλα τα προβλήματα που έχουν προκύψει από την άναρχη ανάπτυξη των τελευταίων δεκαετιών και που αποτελούν το πρόσχημα για «λύσεις» που έρχονται να δώσουν απομηχανής θεοί.
Μοναδική αποδεκτή ανάπτυξη είναι η ισόρροπη και ήπια αγροτική και τουριστική ανάπτυξη που σέβεται την ταυτότητα του τόπου. Αυτή την ταυτότητα αναζητεί ο «ποιοτικός» τουρίστας και επισκέπτης και δεν μπορεί να την ανταγωνιστεί κανείς, σε αντίθεση με τις μεγάλες τουριστικές επενδύσεις που είναι εκτεθειμένες στον διεθνή ανταγωνισμό.|
Magali Oxi
pascoe , 2006-12-11 22:01:28
The devil was allways presented as a goat. To day it is Golf. The goat achieved respect. It is less devilish than Golf.
The 4th community framework programm provides 297.000.000 ευρώ community support for sustainable development activities.
Theoretical thesis are admirable,practical proposals the bred. Where are the proposals for alternative projects ? Sustainable development projects worthwhile to invest 20, 30, 5 Mil. Euro?
Is there a community who might built a botanical garden with its necessary size? 20 Million, 30 Million investment, no problem, the EU community cash cows pay.
Is there a managed Sea Park, 5 Million, 1 Million, cash cow pays.
Is there a list of all this Leader I, II, III Programm Projects providing housing and catering in the framework of sustainable regional development? Try to find this projects, the cash cow has paid alltready.
It is unacceptable to promote in continuation organic farming as alternative development, if its growth rate is far behind the growth of living costs and simultaneously no body executes the necessary work.
Forget it. Illusionary Propaganda
Sitting in an office is far less work and far better income.
Selling herbs from the global market pretending to be Cretan products is easier. Or did you see this hektars of Rosmarin( Ukraine, Kiew), Sage(Ukraine, Argentina) , Muskat( Madagaskar, India), Safran(Apoxoronas), and Curry(Milopotamos) necessary to supply this hundreds of parodosiako herb shops in Crete?
Contribute this pretenders to sustainable develpment? Do you protest??
They seem to be in the tolerance level of cheating.
In 10 Years from now, the sea level at Chania and elsewhere will be 10 cm higher.
Thomas
|
.
ecocrete.gr . |
|
Cavo Sidero
