ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΥΠΕΡΜΕΤΡΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΕ ΠΕΡΙΟΧΗ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΚΑΛΛΟΥΣ (ΒΑΙ ΣΗΤΕΙΑΣ)
Τα τελευταία χρόνια γίνεται λόγος, αλλά και σχεδιασμός επι χάρτου πολύ μεγάλης επένδυσης στην περιοχή του φοινικοδάσους Βάι, της επαρχίας Σητείας, από την Βρετανική εταιρεία Loyalward. Το παζάρεμα έχει γίνει από τις αδελφοιποιητές εξουσίες, την πολιτική και εκκλησιαστική, οι οποίες μοιράζονται τους ρόλους και τη λεία, σε μια άνομη και δόλια, αντιπεριβαλλοντική συνεργασία.
Η λεία είναι 26.000 στρέμματα στο ανατολικό άκρο της Κρήτης, σε περιοχή προστατευόμενη από την Οδηγία 92/43/Ε.Ο.Κ, δηλαδή, του δικτύου «ΝΑΤURΑ. 2000».
Στην έκταση αυτή από την εμπειρία διαβίωσης επί σειρά ετών, είτε ως κάτοικος της Σητείας, είτε ως επισκέπτης, παρατήρησα μια έντονη αλληλεπίδραση ανάμεσα σε φυσικές, βιολογικές, κοινωνικές, πολιτισμικές και οικονομικές διεργασίες. Η ισορροπία ανάμεσα σε αυτές είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη και οιαδήποτε αλλαγή σε κάποιο σημείο μπορεί να προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις, οδηγώντας σΆ ένα διαφοροποιημένο, υποβαθμισμένο, ρυπασμένο περιβαλλοντικά σύστημα.
Πέρα όμως και πάνω από την προσωπική θέση για μια περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλους σύμφωνα με την οδηγία στην εν λόγω περιοχή για οποιοδήποτε έργο (μικρό ή μεγάλο) προβλέπεται:
α) Η προστασία της βιολογικής ποικιλομορφίας, μέσω της διατήρησης των φυσικών οικοτόπων, καθώς και της αγρίας πανίδας και χλωρίδας στο έδαφος.
β) Η διασφάλιση της διατήρησης των φυσικών οικοτόπων και των αγρίων ειδών πανίδας και χλωρίδας κοινοτικού ενδιαφέροντος και
γ) Η πρόβλεψη ώστε η λήψη των αναγκαίων μέτρων στο πλαίσιο της Οδηγίας να είναι ακόλουθη των κοινωνικών και πολιτιστικών απαιτήσεων, καθώς και των περιφερειακών και τοπικών ιδιομορφιών
Όλα αυτά είναι αδύνατο να τηρηθούν, όταν η μελέτη προβλέπει να κατασκευασθούν σε περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλους τα παρακάτω έργα:
Έξι τουριστικά χωριά, δίπλα στο μοναδικό και σπάνιο στην Ευρώπη φοινικόδασος Βάι, δυναμικότητας 7.000 κλινών. Τρία γήπεδα γκόλφ (κατανάλωση 3.000.000 m3 νερού περίπου τον χρόνο), συνεδριακά, αθλητικά κέντρα, μαρίνες, εργοστάσια αφαλάτωσης κ.λ.π.
Η κολοσσιαία αυτή επένδυση, θα τραυματίσει ανεπανόρθωτα το περιβάλλον της ευαίσθητης περιοχής με τις παρακάτω επιπτώσεις:
- Σημαντικές πιέσεις στους τοπικούς πληθυσμούς λόγω της υπερσυγκέντρωσης της τουριστικής ανάπτυξης, η οποία ξεπερνά τα όρια ανοχής του συστήματος.
- Αλλοιώσεις στα χαρακτηριστικά και φυσιογνωμία των μικρών και παραδοσιακών οικισμών
- Η περιορισμένη ύπαρξη υδάτινων αποθεμάτων σΆ όλες τις παράκτιες περιοχές της Κρήτης και ειδικά της Ανατολικής (ξηροθερμική με τάσεις ερημοποίησης) , έχει οδηγήσει σε μια εξάντληση των υπόγειων υδάτων, η οποία περαιτέρω έχει οδηγήσει σε υποβάθμιση της ποιότητας με τη συνδρομή και της υπεράντλησης (υφαλμύρωση).
- Ρύπανση των υπόγειων υδάτων, ακτών, θαλάσσιου νερού, ατμόσφαιρας, εδαφών
- Υποβάθμιση ευαίσθητων παράκτιων οικοσυστημάτων, όπως το φοινικόδασος και τα σπάνια είδη, χλωρίδας και πανίδας της περιοχής.
- Η κατασκευή έργων όπως οι μαρίνες, κυματοθραύστες, μπορεί να προκαλέσει απώλεια άμμου, καθώς η κίνηση των ρευμάτων, τα οποία συντελούσαν στην αναπλήρωση της άμμου, θα τροποποιηθεί ή εμποδιστεί πλήρως με αποτέλεσμα την διατάραξη των παράκτιων οικοσυστημάτων και της θαλάσσιάς ζωής. Η τουριστική ανάπτυξη και η δημιουργία δρόμων κοντά στις ακτές οδηγεί επίσης σε σταδιακή μείωση της ποσότητας της άμμου.
- Ορισμένες αθλητικές δραστηριότητες όπως (jet skis), οι οποίες σίγουρα θα συνοδεύουν την αναψυχή των υψηλού εισοδήματος τουριστών και υπό μορφή αγώνων, αποτελούν αιτία θαλάσσιας ρύπανσης και περιβαλλοντικής υποβάθμισης (οχλήσεις, θόρυβος κ.α).
Πέρα όμως από τις επιπτώσεις στο φυσικό υποδοχέα, που περιλαμβάνει τόσο τα χερσαία (έδαφος, χλωρίδα, πανίδα, τοπίο, ατμόσφαιρα) όσο και τα υδάτινα (νερό, θαλάσσιες, βιοκοινωνίες) οικοσυστήματα, υπάρχει και ηθορύπανση, και αρνητικές επιπτώσεις στην τοπική κοινωνία, στο ανθρωπογενές περιβάλλον, στην τοπική οικονομία.
Σχετικά με την τοπική κοινωνία η κυρίαρχη ιδεολογία, για επενδύσεις και τουριστικές εγκαταστάσεις τόσο μεγάλου μεγέθους, συμπυκνώνεται στην άποψη ότι ο τουρισμός αποτελεί, ένα νέο τρόπο αποικιακής εκμετάλλευσης. Είναι βέβαιο ότι ο ελιτίστικος τουρισμός που θα αναπτυχθεί στις πολυτελείς εγκαταστάσεις, θα επιδιώξει την ατομική ικανοποίηση και θα ενθαρρύνει τον καταναλωτισμό. Μελέτες αποδίδουν στον τουρισμό του τύπου αυτού φαινόμενα όπως, ο αλκοολισμός, η εγκληματικότητα, η πορνεία κ.τ.λ.
Παράλληλα καταδεικνύονται μια σειρά από άλλες πολιτισμικές επιπτώσεις, όπως ο μιμητισμός, απώλεια γλωσσικών στοιχείων, έκπτωση ηθών κ.α.
Η κολοσσιαία επένδυση, με τα έργα που προαναφέραμε είναι σίγουρο ότι θα υποβαθμίσει το ανθρωπογενές περιβάλλον και κυρίως το τμήμα εκείνο που είναι φορέας ιστορικής μνήμης (παραδοσιακοί οικισμοί, ιστορικοί χώροι, όπως Ίτανος, Πραισσός, Ερμούπολη κ.λ.π.).
Πολλά από τα προβλήματα δημιουργούνται λόγω της μετάβασης από τη μικρή ανθρώπινη κλίμακα που χαρακτηρίζει το Δήμο Ιτάνου Σητείας σε μια μεγαλύτερη η οποία όμως είναι έξω από τα φυσικά χαρακτηριστικά της περιοχής και την φέρουσα ικανότητα του Συστήματος (ως φέρουσα ικανότητα ορίζουμε τον μέγιστο αριθμό ανθρώπων που μπορούν να χρησιμοποιήσουν μια περιοχή χωρίς να προκαλέσουν αλλαγές μη αποδεκτές στο κοινωνικό και φυσικό περιβάλλον)
Σίγουρα τα έργα υποδομής, της επένδυσης καταλαμβάνουν μεγάλες επιφάνειες γης και δημιουργούν πολλά περιβαλλοντικά προβλήματα (ερημοποίηση, χρήση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων, οριστική αλλαγή χρήσεων εδάφους κ.λ.π), καθώς η κατασκευή τους δεν λαμβάνει υπόψη της τις τοπικές ιδιαιτερότητες του περιβάλλοντος.
Ειδικά το δομημένο περιβάλλον με την ιστορική και πολιτιστική του αξία θα δεχθεί σημαντικές πιέσεις εξαιτίας ακριβώς του ενδιαφέροντος που παρουσιάζει. Αυτό όμως που πρέπει να τονισθεί εδώ είναι ότι, οι περισσότερες επεμβάσεις στο δομημένο περιβάλλον της περιοχής είναι κύρια μη αντιστρεπτού χαρακτήρα, δηλαδή υπάρχει μια πολύ περιορισμένη δυνατότητα, εκ των υστέρων, παρέμβασης για την αποκατάσταση ή βελτίωση της εικόνας, του τοπίου, του οικοσυστήματος, της κοινωνίας, του ανθρωπογενούς και φυσικού περιβάλλοντος. Αυτό θα βαρύνει όμως από πολλές πλευρές τα απιδιά μας.
Τέλος όσον αφορά την οικονομία και τις θέσεις απασχόλησης, που θα προκύψουν και αποτελούν πανάκεια για την προώθηση του έργου, έχει διαπιστωθεί από πολλούς ερευνητές ότι δεν είχαν υπολογιστεί (σε παρόμοιες επενδύσεις), διαφυγόντα κέρδη με την μορφή έμμεσου κόστους, (π.χ. το κόστος από την εισαγωγή αγαθών και υπηρεσιών που καταναλώνονται από τους τουρίστες, το κόστος λόγω δανείων, διαφήμισης και προώθησης του τουριστικού προϊόντος). Όσον αφορά την απασχόληση δεν έχει παρατηρηθεί, ότι οι θέσεις που δημιουργούνταν ήταν θέσεις, χωρίς ειδίκευση, ενώ τελικά η συμβολή στην ανάπτυξη και άλλων τομέων είχε υπερεκτιμηθεί.
ΜΑΝΟΛΗΣ ΒΟΥΤΥΡΑΚΗΣ
ΦΥΣΙΚΟΣ ΠΕΡΙΒ/ΓΟΣ
ΠΡΟΕΔΡΟΣ Σ.Π.Α.Π.Ε.Κ.Ε.Ε.Κ
voutirakis@nah-nele.gr
.
ecocrete.gr . |
Cavo Sidero
