Η καλύτερη άμυνα της φύσης για την αντιμετώπιση της ερημοποίησης

Πολύτιμα για την αποκατάσταση υποβαθμισμένων συστημάτων αποδεικνύονται τα ταπεινά φρύγανα. Το θυμάρι, η φασκομηλιά, η ασφάκα, οι λαδανιές κι άλλοι μικροί θάμνοι που φυτρώνουν σε άγονους και βραχώδεις τόπους σκορπίζοντας την ευωδιά τους και ομορφαίνοντας τη γη μας, διαπιστώνεται ότι είναι η καλύτερη άμυνα της φύσης για την αντιμετώπιση του φαινομένου της ερημοποίησης που απειλεί πολλές περιοχές της Ελλάδας.

Οι ερευνητές του Ιδρύματος Δασικών Ερευνών (Π. Κωνσταντινίδης και Γ. Τσιουρλής) σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη, παρουσιάζοντας έρευνα για την υποβάθμιση των δασικών οικοσυστημάτων και τη σημασία των φρυγάνων στην αλυσίδα αναβάθμισής τους, τόνισαν ότι "αν δεν υπήρχε το στάδιο των φρυγάνων και η αντοχή που παρουσιάζουν στις κάθε είδους πιέσεις τότε η ερημοποίηση θα είχε συμβεί στη νησιωτική μας χώρα εδώ κι εκατοντάδες χρόνια!

Η σπουδαιότητα
"Ακριβώς αυτή η αμυντική τους σπουδαιότητα είναι που υπαγορεύει την αύξηση της προσοχής μας όταν σχεδιάζουμε προτάσεις αναβάθμισής τους, τονίζει ο κ Τσιουρλής. "Τα φρυγανικά οικοσυστήματα επειδή ακριβώς επιβιώνουν σε ακραίες συνθήκες, πολλές φορές δεν αντέχουν μεγάλες διαταραχές ούτε ακόμα κι όταν αυτές αποσκοπούν στην βελτίωσή τους".

Σε νησιωτικές περιοχές όπου το πρόβλημα της ερημοποίησης παρουσιάζεται όλο και εντονότερο, οι ερευνητές τονίζουν ότι ακόμη και τα αραιά φρύγανα που συγκρατούν το λίγο χώμα γύρω τους μπορούν να αποτελέσουν το πρώτο στάδιο για την αναβάθμιση του οικοσυστήματος και συνεπώς μόνο καταστροφική είναι πολλές φορές η "ελαφρά τη καρδία" ανθρώπινη επέμβαση με εκχέρσωση, κάψιμο, διάνοιξη δρόμων κτλ.

Οι δύο ερευνητές υπογραμμίζοντας την ανάγκη να υπάρξουν δράσεις για τα υποβαθμισμένα οικοσυστήματα τονίζουν ότι σήμερα σε περιοχές με αραιά φρύγανα επιβάλλεται ο περιορισμός της βοσκής, μέχρι την ανάκαμψή τους δηλαδή να μετατραπούν σε μεσαίας ή πυκνής φυτοκάλυψης φρύγανα. Στα μεσαία και πυκνά πρέπει να εφαρμοστούν οι αρχές της σύγχρονης λιβαδοπονίας και κυρίως η εκτίμηση της βοσκοϊκανότητας κάθε περιοχής.

Στόχος διαχείρισης μερικών περιοχών με πυκνά φρύγανα θα μπορούσε να είναι η επιλεκτική τοπική απαγόρευση της βόσκησης, ώστε να δημιουργηθούν νησίδες δενδρώδους βλάστησης και να αυξηθεί η ποικιλότητα των οικοτόπων άρα και η βιοποικιλότητα.

Για τη δημιουργία τέτοιων νησίδων το Ιδρυμα Δασικών Ερευνών (ΕΘΙΑΓΕ) έχει ετοιμάσει ήδη ένα πιλοτικό πρόγραμμα εφαρμογής αεροσποράς πεύκων συνολικού κόστους 150 εκατομμυρίων δραχμών, το οποίο αναζητεί χρηματοδότηση. Ως περιοχή της πειραματικής του εφαρμογής οι δύο ερευνητές έχουν επιλέξει τη δυτική Λέσβο ή μια ακατοίκητη βραχονησίδα.

Όπως τονίζουν, σε περίπτωση που η αεροσπορά μετά από μία πενταετία αποδειχθεί εφαρμόσιμη κι αποδοτική, το πρόγραμμα αυτό θα μπορούσε να εξελιχθεί και ως η πιο δυναμική προσπάθεια να πρασινίσουν πολλές νησιωτικές περιοχές αλλά και περιοχές που έχουν διπλοκαεί και στερούνται τη δυνατότητα φυσικής αναγέννησης. Στο εξωτερικό υπάρχουν άλλωστε ανάλογες προσπάθειες.

Με προσοχή
"Πάντως η φύτευση νέων δένδρων θα πρέπει να γίνεται με μεγάλη προσοχή, με είδη που προϋπήρχαν και σε μικρές εκτάσεις, έχοντας υπόψη ότι ένα οικοσύστημα φιλοξενεί εκτός από την ντόπια χλωρίδα και πολλά είδη πανίδας, τα οποία δεν είναι σίγουρο ότι μπορούν να αντέξουν τις μεγάλες αλλαγές. Πρέπει να εξασφαλίσουμε μεγάλους χώρους μη παρέμβασης ώστε να δώσουμε καταφύγιο σε όσα είδη δεν μπορούν να αντέξουν την νέα οικολογική πραγματικότητα, τόνισε για το πρόγραμμα ο κ. Κωνσταντινίδης.

"Ουσιαστικά", πρόσθεσε, "θα πρέπει να έχουμε πάντα ως πρότυπό μας τη φύση και τον τρόπο που αυτή επιλέγει τα είδη που απαρτίζουν τη βλάστηση σε μια περιοχή".

Θανάσης Τσίγγανας

��� ������� �� ������ ������.
������ ����� �� ������ ������ � �� ��������� ��� ecocrete.gr ���.