Αν και το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΕΠΧΣ ΑΠΕ) παρουσιάστηκε από το ΥΠΕΧΩΔΕ την 1η Φεβρουαρίου 2007, η συζήτησή του στο Εθνικό Συμβούλιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης ξεκίνησε ακριβώς ένα χρόνο αργότερα, την Τρίτη 5 Φεβρουαρίου 2008. Το Ειδικό Χωροταξικό Σχέδιο για τις ΑΠΕ θα έπρεπε να έχει διαμορφωθεί εδώ και πολλά χρόνια, ώστε να λειτουργεί ως εργαλείο για να μπορέσει η χώρα να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο για περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

· Επισημαίνουμε πως σύμφωνα με την Οδηγία 2001/77 και τον Ν.3468/2006 η Ελλάδα έχει για το 2010 ενδεικτικό στόχο 20,1% συνεισφοράς ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας, στόχος που σύμφωνα και με την ίδια την κυβέρνηση δεν είναι ρεαλιστικό να επιτευχθεί.

· Ταυτόχρονα, σύμφωνα με τις πρόσφατες προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (23 Ιανουαρίου 2008), το 2020 το 18% της συνολικής τελικής κατανάλωσης ενέργειας στη χώρα θα πρέπει να προέρχεται από ΑΠΕ, κάτι που σημαίνει πως τουλάχιστον το 30% της καταναλισκόμενης ηλεκτρικής ενέργειας θα πρέπει να έχει παραχθεί από ΑΠΕ (συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων υδροηλεκτρικών). Σύμφωνα με τις διαθέσιμες εκτιμήσεις για το 2007 το ποσοστό αυτό ήταν κάτω του 9%.

Μια εκτίμηση των απαιτήσεων σε εγκατεστημένη ισχύ ΑΠΕ για την επίτευξη του στόχου αυτού μας δίνει πρόσφατο σενάριο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Νοε 2006), σύμφωνα με το οποίο το 2020 θα πρέπει να έχουν εγκατασταθεί στην Ελλάδα 4200MW αιολικών, 2500MW ηλιακών και 1300MW βιομάζας.

Μέσα στα επόμενα 12 χρόνια πρέπει, δηλαδή, κατ' ελάχιστον να πενταπλασιαστεί η εγκατεστημένη ισχύς στα αιολικά, μια και σήμερα η εγκατεστημένη ισχύς είναι 880 MW και ταυτόχρονα να γίνουν τεράστια έργα στα ηλιακά και τη βιομάζα, με εκτιμώμενο κόστος επένδυσης αυτών τα 12 δις ευρώ. Επισημαίνουμε πως το υπάρχον σχέδιο για φωτοβολταϊκά - που έχει έτσι κι αλλιώς κολλήσει - προβλέπει σήμερα μόλις 500 ΜW, ενώ ελάχιστες προσπάθειες έχουν γίνει για παραγωγή ενέργειας από βιομάζα.

Για να πετύχουμε, λοιπόν, τον ελάχιστο στόχο μείωσης εκπομπών κατά 20% -και όχι μείωση κατά 30%, ή παραπάνω, που θα ήταν αναγκαίο να πετύχουμε ως χώρα- απαιτούνται πολιτική βούληση, κατάλληλος σχεδιασμός, διοικητική αναδιάρθρωση σε σχέση με τις διαδικασίες για ΑΠΕ και κινητοποίηση της κοινωνίας. Υπενθυμίζουμε ότι η Ελλάδα έχει αυξήσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 25,2% σε σχέση με το 1990, ήδη από το 2005 σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΕ.

Με βάση αυτά τα δεδομένα, το Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS υποστηρίζει την άμεση προώθηση υπογραφής της Κοινής Υπουργικής Απόφασης για το ΕΠΧΣΑΑ ΑΠΕ, αν και το σχέδιο που έχει παρουσιαστεί από το ΥΠΕΧΩΔΕ είναι πολύ προβληματικό και διαπνέεται από μια λογική περιορισμού και όχι ανάπτυξης των ΑΠΕ. Έστω και την τελευταία στιγμή, ζητάμε από το Εθνικό Συμβούλιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, από τα πολιτικά κόμματα, το ΥΠΕΧΩΔΕ και την κυβέρνηση να υιοθετήσουν αλλαγές που θα βελτιώσουν ουσιαστικά το ΕΠΧΣΑΑ ΑΠΕ.

Στην κατεύθυνση αυτών των αλλαγών, το Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS καταθέτει τα σχόλια του:

1. Σχετικά με την γενική κατεύθυνση του ΕΠΧΣΑΑ ΑΠΕ: Με δεδομένο ότι η κλιματική αλλαγή είναι πλέον μια πραγματικότητα που θα επηρεάσει όλες τις μορφές ζωής, τα οικοσυστήματα και τις ανθρώπινες κοινωνίες, καθώς και ότι η Ελλάδα έχει κακές επιδόσεις στη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου, το ΕΠΧΣΑΑ ΑΠΕ πρέπει να προωθεί τις ΑΠΕ στην Ελλάδα (και όχι να επικεντρώνει στον περιορισμό τους), δημιουργώντας ένα σαφές πλαίσιο για την εκπλήρωση των ευρωπαϊκών μας δεσμεύσεων με τον βέλτιστο τρόπο από περιβαλλοντική άποψη στο θέμα της εκτέλεσης των έργων. Με δεδομένο, μάλιστα, ότι οι ΑΠΕ σε όλες τις φάσεις τους προκαλούν κατά πολύ μικρότερες οχλήσεις σε σχέση με άλλες επεμβάσεις όπως μονάδες παραγωγής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα, διάνοιξη δρόμων, κατασκευή κατοικιών, οικισμών και βιοτεχνικών-βιομηχανικών μονάδων, λιμένων και μαρινών, δεν πρέπει οι όποιες ρυθμίσεις για τις ΑΠΕ στην ΚΥΑ να είναι δυσμενέστερες από αυτές που ισχύουν για τις προαναφερόμενες δραστηριότητες.

2. Προώθηση των ΑΠΕ μέσα και κοντά στις πόλεις και τις τουριστικές περιοχές. Το ΕΠΧΣΑΑ ΑΠΕ θα πρέπει να ξεκινάει από θέση αρχής, προωθώντας την εφαρμογή των ΑΠΕ κατ' αρχήν μέσα στις πόλεις, τις τουριστικές ζώνες και τις γύρω περιοχές, μια και είναι οι μεγαλύτεροι καταναλωτές ενέργειας, και όχι να επιτρέπει την ύπαρξη διατάξεων για απόσταση από πόλεις και τουριστικές επενδύσεις, όπως γίνεται με το συγκεκριμένο σχέδιο. Το Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS ζητάει να υπάρξουν στο ΕΠΧΣΑΑ ΑΠΕ συγκεκριμένοι στόχοι για τις ΑΠΕ σε κάθε αστική και τουριστική ζώνη ή περιοχή που είναι σημαντικός καταναλωτής ενέργειας.

Τα κτίρια στα οποία εγκαθίσταται σύστημα αξιοποίησης γεωθερμίας χαμηλής ενθαλπίας ή άλλων μορφών ΑΠΕ, πρέπει να εξαιρούνται από την υποχρέωση υποδομών για χρήση φυσικού αερίου.

3. Προώθηση ΑΠΕ στην Αττική. Σύμφωνα με το σχέδιο που έχει παρουσιαστεί, προβλέπεται μάξιμουμ αριθμός ανεμογεννητριών στην Αττική για παραγωγή μόλις 100 MW, τη στιγμή που η Αττική ευθύνεται για το 35-45% της συνολικής εθνικής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας. Το Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS ζητάει η παραγωγή ενέργειας από διάφορες μορφές ΑΠΕ στην Αττική και την ευρύτερη περιοχή να φτάσει τουλάχιστον τα 1000 MW μέχρι το 2015.

4. Σωστή ενημέρωση και διαβούλευση. Ο καλύτερος τρόπος για να αποφευχθούν η παραπληροφόρηση και η άγονη αντιπαράθεση γύρω από επενδύσεις σε ΑΠΕ είναι η έγκαιρη συζήτηση των αρχικών σχεδίων με τις τοπικές κοινωνίες, μέσα από μια δομημένη διαδικασία διαβούλευσης και με σωστή πληροφόρηση για όλες τις διαστάσεις ενός σχεδίου για ΑΠΕ. Είναι ουσιαστική διάσταση μιας σύγχρονης δημοκρατίας, αλλά και ο μόνος τρόπος να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα σύγχυσης και παρανοήσεων. Επιδιώκουμε να θέσουμε τη συζήτηση για τις ΑΠΕ στις πραγματικές διαστάσεις της και να βοηθήσουμε τις τοπικές κοινωνίες να συμμετάσχουν σε ένα τεκμηριωμένο διάλογο, απαλλαγμένες από παραπληροφόρηση και υπεραπλουστεύσεις. Θεωρούμε ότι και οι επενδυτές θα πρέπει να κατανοήσουν τη σημασία του έγκαιρου διαλόγου με τις τοπικές κοινωνίες και τις περιβαλλοντικές οργανώσεις, ώστε να διαμορφώνονται οι αναγκαίες συναινέσεις που προχωρούν την υπόθεση των ΑΠΕ, αντί να δημιουργούνται άγονες αντιπαραθέσεις.

5. Περιβαλλοντική προστασία χωρίς αστήρικτους περιορισμούς. Ζούμε σήμερα τραγελαφικές καταστάσεις, όπου μια ρυπογόνος μονάδα, όπως η παραγωγή ενέργειας από συμβατικά καύσιμα (φυσικό αέριο, λιγνίτη ή λιθάνθρακα) παίρνει τις άδειες πολύ πιο γρήγορα από ένα αιολικό πάρκο, που χρειάζεται ακόμα στην καλύτερη περίπτωση 3-7 χρόνια. Με δεδομένο ότι σήμερα ελάχιστοι είναι οι περιορισμοί για κατασκευή ακόμα και ρυπογόνων μονάδων ή αυτοκινητοδρόμων σε σχέση με την οπτική ή άλλη ρύπανση πολιτιστικών μνημείων, αρχαιολογικών χώρων, διατηρητέων οικισμών ή φυσικών περιοχών, οι όροι που τίθενται στο ΕΠΧΣΑΑ ΑΠΕ και γενικότερα στους όρους έγκρισης έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας δεν μπορεί να είναι επαχθέστεροι από αυτές για ρυπογόνες μονάδες ή δραστηριότητες (δόμηση, διάνοιξη δρόμων κα), με δεδομένο ότι οι ΑΠΕ δεν προκαλούν ατμοσφαιρική ή άλλη ρύπανση που απειλεί τα πολιτιστικά μνημεία, τους αρχαιολογικούς χώρους, τους διατηρητέους οικισμούς ή τις φυσικές περιοχές. Ως Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS δεν θεωρούμε ότι το όποιο περιβαλλοντικό πρόβλημα είναι οι ανεμογεννήτριες καθαυτές, αλλά συμφωνούμε ότι χρειάζεται σε κάθε έργο να συζητιέται ο μέγιστος αριθμός που μπορεί να εγκατασταθεί σε μια περιοχή και κυρίως ο τρόπος υλοποίησης των παράπλευρων έργων, όπως η διάνοιξη δρόμων και η διέλευση των δικτύων διανομής. Η διάνοιξη δρόμων είναι κάτι στο οποίο μπορεί να μπει ένα σαφές πλαίσιο, πχ να μην ασφαλτοστρώνονται, να μπαίνει μπάρα στο δρόμο, για να μην ανοίγει από την πίσω πόρτα η όρεξη για άλλες χρήσεις σε ευαίσθητες περιοχές.

6. Όχι ισοπεδωτικές απαγορεύσεις για αιολικά στις ακτές. Με μια γενικευμένη απαγορευτική διάταξη στο σχέδιο αποκλείεται η εγκατάσταση ανεμογεννητριών σε απόσταση μικρότερη από 2.500 μέτρα (!) από οργανωμένες ακτές λουομένων, όταν δεν μπαίνει όριο στη δόμηση ούτε καν στα 100 μέτρα από την ακτή. Λογικοί περιορισμοί πρέπει να ισχύουν για περιοχές που διαθέτουν ακόμα φυσικά παράκτια οικοσυστήματα, αμμόλοφους και αξιόλογη παράκτια βλάστηση. Αλλά με ποια λογική υιοθετούνται ρυθμίσεις για ΑΠΕ δυσμενέστερες από αυτές που προβλέπονται για τη δόμηση, την εγκατάσταση ρυπογόνων μονάδων ή τη διάνοιξη δρόμων κοντά στις ακτές; Οι ανεμογεννήτριες δεν αλλάζουν ριζικά την παράκτια ζώνη και πολλές χώρες τοποθετούν αιολικά πάρκα στην παράκτια ζώνη και στη θάλασσα, μέσα από σωστό σχεδιασμό, με βάση τις κατευθυντήριες αρχές της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης της Παράκτιας Ζώνης (ΟΔΠΖ). Σχετικά με τη δυνατότητα εγκατάστασης ΑΠΕ σε ακατοίκητες βραχονησίδες πρέπει να λαμβάνεται υπόψη όχι μόνο η αξία του οικοσυστήματος, αλλά και η πιθανή εμπλοκή σε θέματα διεθνούς δικαίου, όπως αλλαγές στην υφαλοκρηπίδα, κα. Βέβαια δεν έχει νόημα να εγκατασταθούν ΑΠΕ σε απομακρυσμένες από το ηπειρωτικό σύστημα νησίδες.

7. Αιτιολόγηση του διαχωρισμού του εθνικού χώρου σε μείζονες κατηγορίες. Δεν τεκμηριώνονται οι προβλεπόμενοι περιορισμοί στη δυνατότητα εγκατάστασης ΑΠΕ με βάση τη διάκριση του εθνικού χώρου σε μείζονες κατηγορίες, δηλ. ηπειρωτική χώρα, Αττική, κατοικημένα νησιά, υπεράκτιος θαλάσσιος χώρος και ακατοίκητες νησίδες, αλλά και με βάση την διαίρεση του εθνικού χώρου σε Περιοχές Αιολικής Προτεραιότητας (ΠΑΠ) και Περιοχές Αιολικής Καταλληλότητας (ΠΑΚ).

8. Αιολικά και μεταναστευτικοί δρόμοι πουλιών. Θα ήταν αποδεκτοί περιορισμοί στο πώς εγκαθίστανται ΑΠΕ σε περιοχές που βρίσκονται πάνω σε μελετημένες διαδρομές μεταναστευτικών πουλιών και θα μπορούσαν να υπάρχουν διορθωτικές κινήσεις, αν διαπιστωθεί ότι εγκαταστάσεις ΑΠΕ επηρεάζουν τη μετανάστευση ειδών. Για να αποφευχθούν λάθος χωροθετήσεις θα πρέπει να υπάρχουν χάρτες με τους μεταναστευτικούς δρόμους των πουλιών, να αναπτυχθούν βάσεις δεδομένων και να υπάρχει έγκαιρη διαβούλευση με τους περιβαλλοντικούς και επιστημονικούς φορείς. Οποιοσδήποτε επενδυτής θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τέτοιους προφανείς περιορισμούς για να διασφαλίσει ότι δεν θα αναγκαστεί να λάβει εκ των υστέρων μέτρα, που θα είναι πιο δαπανηρά.

9. Αιολικά, ηλιακά και γεωργικές γαίες υψηλής παραγωγικότητας. Το Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS θεωρεί ότι είναι λάθος να αποκλείεται η εγκατάσταση εκμετάλλευσης αιολικής και ηλιακής ενέργειας σε γεωργικές γαίες υψηλής παραγωγικότητας. Αντίθετα θα έπρεπε να προβλέπεται η υποχρέωση κάλυψης μέρους των ενεργειακών αναγκών στις περιοχές αυτές από ΑΠΕ, ώστε να μειωθεί η χρήση ορυκτών καυσίμων στις βιομηχανικά καλλιεργούμενες περιοχές.

10. Γεωθερμία και βιομάζα κοντά και μέσα στις πόλεις. Σχετικά με τις μονάδες αξιοποίησης της βιομάζας, το Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS θεωρεί ότι αυτές πρέπει να είναι κοντά και μέσα στις πόλεις και σε κάθε περίπτωση σε περιοχές όπου υπάρχει βιομάζα προς αξιοποίηση, λαμβάνοντας όλα τα κατάλληλα μέτρα για περιορισμό της όποιας περιβαλλοντικής επιβάρυνσης.

11. ΑΠΕ σε παραδοσιακούς οικισμούς. Σήμερα σε γενικές γραμμές απαγορεύεται ή αποθαρρύνεται η χρήση ΑΠΕ σε παραδοσιακούς οικισμούς. Θεωρούμε ότι πρέπει να αναπτυχθούν και να στηριχθούν ερευνητικά προγράμματα για προσαρμογή των ΑΠΕ σε παραδοσιακούς οικισμούς και φυσικές περιοχές. Είναι παράλογο να επιτρέπεται η χρήση κλιματιστικών και να μην αξιοποιούνται προτάσεις για κατάλληλα διαμορφωμένα συστήματα παθητικής ή ενεργητικής αξιοποίησης της ηλιακής ή της γεωθερμικής ενέργειας.

12. Απόσταση μεταξύ ανεμογεννητριών. Η απόσταση μεταξύ των ανεμογεννητριών πρέπει να καθορίζεται από τον κατασκευαστή και όχι από το ΕΠΧΣΑΑ ΑΠΕ, με στόχο να γίνεται βέλτιστη αξιοποίηση του διαθέσιμου χώρου, λαμβάνοντας υπόψη πραγματικά στοιχεία ασφάλειας και όχι γραφειοκρατικών περιορισμών. Έτσι σε ένα δεδομένο χώρο μπορεί, ίσως, να τοποθετούνται περισσότερες ανεμογεννήτριες, αντί να επιβάλλεται συγκεκριμένη απόσταση μεταξύ τους που δεν στηρίζεται σε κάποια δεδομένα ασφαλείας.

13. Συγκέντρωση ανεμογεννητριών. Το Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS θεωρεί ότι, λαμβάνοντας υπόψη και άλλες τεχνικές παραμέτρους (δίκτυα, αιολικό δυναμικό), θα πρέπει επιδιώκεται να αναλαμβάνουν αναλογικότερα οι διάφορες περιοχές (νησιά, στεριά) το ποσοστό ευθύνης που τους αντιστοιχεί και όχι να απορρίπτουν άκριτα την εγκατάσταση ΑΠΕ με τη λογική όχι στη δική μου αυλή, πολύ περισσότερο αν συνεχίζουν να αυξάνουν την κατανάλωση ενέργειας και προμηθεύονται ενέργεια από ορυκτά καύσιμα .

Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS

Για περισσότερες πληροφορίες:
Νίκος Χρυσόγελος, Πρόεδρος ΔΣ Δικτύου ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS, τηλ: 6936672882
Τάσος Κρομμύδας, Υπεύθυνος Ενέργειας & Κλιματικής Αλλαγής Δικτύου ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS, τηλ:6945940916

��� ������� �� ������ ������.
������ ����� �� ������ ������ � �� ��������� ��� ecocrete.gr ���.