Στην ημερίδα που διοργάνωσε το ΠΑΝΔΟΙΚΟ που έγινε στον Αλμυρό 15.3.2009, με θέμα: «Περιβάλλον – Ανάπτυξη – Γήπεδα Γκολφ – Υδατικοί πόροι» η παρέμβαση του καθηγητή του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Π. Νεκτάριου, συντάκτη μελέτης – γνωμοδότησης περί «οικολογικού γκόλφ», για τα γήπεδα γκολφ διακόπηκε από τις αντιδράσεις του κοινού. Το ζήτημα σχολίασε η εφημερίδα Θεσσαλία η οποία δημοσίευσε και κείμενο με τις απόψεις του καθηγητή. Το ΠΑΝΔΟΙΚΟ απάντησε αμέσως στον καθηγητή με σύντομη ανακοίνωση και λίγο μετά με αναλυτική απάντηση. Δημοσιεύουμε όλα τα σχετικά κείμενα:
Μετά την ημερίδα, η εφημερίδα Θεσσαλία δημοσίευσε το παρακάτω σχόλιο:
«Εν μέσω αντεγκλήσεων από το ακροατήριο και με ανοχή του Προεδρείου, διεκόπη η παρέμβαση που προσπαθούσε να κάνει ο Καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Π. Νεκτάριος στην Ημερίδα της ΠΑΝΔΟΙΚΟ που έγινε στον Αλμυρό την Κυριακή 15 Μαρτίου, με θέμα: «Περιβάλλον – Ανάπτυξη – Γήπεδα Γκολφ – Υδατικοί πόροι». Είναι η δεύτερη φορά που σε Ημερίδα των Οικολογικών Οργανώσεων, για τα Γήπεδα Γκολφ, όλοι οι ομιλητές του panel είχαν την ίδια άποψη. Ήταν δηλαδή αντίθετοι στη δημιουργία Γηπέδου Γκολφ με επιχείρημα την προστασία του περιβάλλοντος. Όταν λοιπόν μετά το τέλος των ομιλητών ζήτησε να παρέμβει για να πει την άποψή του ο εν λόγω Καθηγητής, το Προεδρείο και μέρος του ακροατηρίου αντέδρασε».
Ο κ. Π. Α. Νεκτάριος έστειλε στην εφημερίδα Θεσσαλία το παρακάτω κείμενο με τις απόψεις του:
Γκολφ και Περιβάλλον
Γράφει: Δρ. Π.Α. Νεκτάριος*
17/03/2009
Το γκολφ είναι ένα άθλημα το οποίο έχει προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις σχετικά με την περιβαλλοντική του επίδραση και συνεισφορά. Από τη μία πλευρά υπάρχει η επιχειρηματολογία ότι τα γήπεδα γκολφ προκαλούν οικολογική διαταραχή των φυσικών οικοσυστημάτων και ότι απαιτούνται μεγάλες ποσότητες υδατικών πόρων και φυτοπροστατευτικών ουσιών που καταλήγουν να ρυπαίνουν το περιβάλλον. Στον αντίποδα των παραπάνω επιχειρημάτων τα γήπεδα γκολφ θεωρείται ότι αποτελούν ενιαίο και αναπόσπαστο τμήμα του περιβαλλοντικού και οικολογικού χαρακτήρα μιας περιοχής.
Στις εκτάσεις τους αναπτύσσεται ενδημική χλωρίδα και βρίσκει ενδιαίτημα η πανίδα, ενώ σε πολλές περιπτώσεις έχουν αποτελέσει εμπόδιο στην ανεξέλεγκτη οικοδόμηση με χαρακτηριστικό παράδειγμα το γήπεδο γκολφ της Γλυφάδας και της Ρόδου. Ανάλογα με τη χωροθέτησή τους τα γήπεδα γκολφ μπορούν επίσης να δράσουν ως αντιπυρικές ζώνες αλλά και ως ζώνες προστασίας έναντι της ρύπανσης και της διάβρωσης όταν παρεμβάλλονται μεταξύ των αστικών ή αγροτικών εκτάσεων και των επιφανειακών υδάτινων όγκων. Το μεγαλύτερο πλεονέκτημά τους όμως έγκειται στο ότι το γκολφ είναι το άθλημα στο οποίο μεγιστοποιείται η επαφή του ανθρώπου με τη φύση.
Με βάση την πολύχρονη ερευνητική και επαγγελματική εμπειρία στο χώρο της διαχείρισης των χλοοταπήτων είμαι πεπεισμένος ότι:
α) η χρήση αγροχημικών μπορεί να προκαλέσει περιβαλλοντικό πρόβλημα μόνο εάν ισχύσουν ταυτόχρονα δύο προϋποθέσεις: πρώτον, το γκολφ ή γενικότερα ο χλοοτάπητας να έχει εγκατασταθεί σε ένα ευαίσθητο οικολογικό υπόβαθρο (όπως για παράδειγμα σε περιοχές με επιφανειακό υδροφορέα) και δεύτερον να υπάρξει ανθρώπινη άγνοια ή/και αμέλεια. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε μελέτη του Environmental Protection Agency (EPA) των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, όπου διεξήχθηκαν δειγματοληψίες σε 36 γήπεδα γκολφ, ανιχνεύτηκαν φυτοφάρμακα τα οποία υπερέβαιναν το Όριο Υγιεινής μόνο σε μόλις 0,07% περιπτώσεις για τα υπόγεια νερά και μόνο 0,29% για τα επιφανειακά νερά (Cohen et al., 1999).
β) σε πολλαπλές ερευνητικές μελέτες έχει αποδειχθεί πως η επιβάρυνση των οικοσυστημάτων από τα γήπεδα γκολφ είναι υποπολλαπλάσια (4-8 φορές μικρότερη) σε σύγκριση με άλλες αγροτικές καλλιέργειες, ιδιαίτερα όσον αφορά τη χρήση των φυτοπροστατευτικών σκευασμάτων
γ) Τα παραπάνω επιχειρήματα ενισχύονται περαιτέρω καθώς η θετική συνεισφορά των χλοοταπήτων ως βιοφίλτρων, είναι ανεγνωρισμένη σε παγκόσμιο επίπεδο. Έτσι, σε πολλαπλές περιβαλλοντικές οδηγίες από όλο τον κόσμο συστήνεται η εγκατάσταση ζωνών προστασίας (Buffer zones) με χλοοτάπητα ανάμεσα από αγροτικές καλλιέργειες και παρόχθιες ή παραποτάμιες περιοχές. Η τεχνική αυτή αποτρέπει τη ρύπανση λόγω απορροής και έκπλυσης των θρεπτικών στοιχείων και φυτοφαρμάκων από τις αγροτικές καλλιέργειες προς τους υδάτινους όγκους, λόγω της δέσμευσής τους από τα συστήματα των χλοοταπήτων.
δ) Όσον αφορά τις αυξημένες απαιτήσεις σε νερό θα πρέπει να τονιστεί ότι οι χλοοτάπητες δεν καταναλίσκουν περισσότερο νερό σε σύγκριση με διάφορες αγροτικές καλλιέργειες ή σε σύγκριση με φυτά του αστικού πρασίνου υπό την προϋπόθεση ότι γίνεται ορθολογική επιλογή και διαχείριση των γρασιδιών.
Αντίθετα είναι γεγονός ότι οι καλλιέργειες στην Ελλάδα απορροφούν το 82,5% των εγχώριων υδατικών πόρων, το οποίο καταναλώνεται αφειδώς και μάλιστα χωρίς αντίτιμο και χωρίς κανέναν έλεγχο. Στον αντίποδα, η άρδευση των χλοοταπήτων είναι μία διαδικασία πλήρως ελεγχόμενη και αυτοματοποιημένη, η οποία εξασφαλίζει την ελαχιστοποίηση των υδατικών εισροών.
Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να τονιστεί το ότι είναι αδιανόητο και δημαγωγικό για χάρη εντυπώσεων να γίνεται σύγκριση της υδατοκατανάλωσης μιας καλλιέργειας, όπως είναι οι χλοοτάπητες, με την ύδρευση πόλεων και πολιτών και όχι με άλλες καλλιέργειες.
ε) Επιπλέον, όσον αφορά το νερό άρδευσης, σε όλες τις σύγχρονες επενδύσεις προβλέπεται απεμπλοκή των καλλωπιστικών καλλιεργειών από το πόσιμο νερό με τη χρήση ανακυκλωμένου και επεξεργασμένου νερού. Η διέλευση του επεξεργασμένου νερού διαμέσου του συστήματος των χλοοταπήτων εξασφαλίζει τον τελικό καθαρισμό του νερού και συνεισφέρει στον εμπλουτισμό των υδροφορέων, ενώ ταυτόχρονα αποτρέπεται η απόρριψη των επεξεργασμένων υγρών λυμάτων σε υδάτινους όγκους (όπως για παράδειγμα στη θάλασσα).
στ) Τα γρασίδια που προτείνονται για την εγκατάσταση ενός γηπέδου γκολφ είναι παρόμοια με τα είδη που υπάρχουν ως ιθαγενή φυτικά είδη στη χώρα μας όπως είναι για παράδειγμα η αγριάδα (Cynodon dactylon), η χονδρόφυλλη φεστούκα (Festuca arundinacea), κ.ά. Υπό το πρίσμα αυτό δεν εισάγονται ξενικά είδη γρασιδιών κατΆ ανάγκη. Σε πολλές περιπτώσεις το μητρικό υλικό πριν υποστεί τις κλασσικές βελτιωτικές μεθόδους προέρχεται από την περιοχή της Ελλάδος και των υπολοίπων Μεσογειακών χωρών
ζ) Τέλος τονίζεται ότι μέχρι σήμερα δε διατίθενται μεταλλαγμένα είδη χλοοταπήτων πουθενά στην παγκόσμια αγορά.
ΠαρΆ όλα τα παραπάνω τα γήπεδα γκολφ δεν πρέπει να εγκατασταθούν ανεξέλεγκτα σε οποιαδήποτε περιοχή ή σε ανεξάντλητους αριθμούς.
Η επίδραση της δημιουργίας γηπέδων γκολφ στα κοινωνικά, οικονομικά, πολιτικά, πολιτισμικά και περιβαλλοντικά δεδομένα της Ελλάδος είναι δεδομένη και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το συνολικό σχεδιασμό και τη γενικότερη φιλοσοφία της κατασκευής και της διαχείρισης τους. Είναι λοιπόν σημαντικό να προταθεί από τους ειδικούς επιστήμονες το πλαίσιο ανάπτυξης του αθλήματος του γκολφ και δημιουργίας των αντίστοιχων υποδομών στη χώρα μας, έτσι ώστε να ωφεληθούν από αυτά τόσο οι Έλληνες, όσο και το περιβάλλον.
*Ο Δρ. Π.Α. Νεκτάριος είναι Επίκουρος Καθηγητής Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Εργαστήριο Ανθοκομίας και Αρχιτεκτονικής Τοπίου
Η πρώτη απάντηση του ΠΑΝΔΟΙΚΟ:
Αρ.πρωτ. ΠΑΝΔΟΙΚΟ 3/2009/80
Βόλος, 23 Μαρτίου 2009
ΘΕΜΑ: Ημερίδα ΠΑΝΔΟΙΚΟ στον Αλμυρό Βόλου στις 15.03.09 με θέμα Ανάπτυξη, Περιβάλλον, Γήπεδα Γκόλφ, Υδατικοί Πόροι – Δημοσίευμα του κου Νεκτάριου, Επίκουρου Καθηγητή στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, συντάκτη μελέτης – γνωμοδότησης περί «οικολογικού γκόλφ».
Αγαπητέ κ. Εκδότη
Σχετικά με το κείμενο «Γκόλφ και περιβάλλον» του κου Νεκτάριου που δημοσιεύσατε την Τρίτη 17 Μαρτίου 2007, φερόμενο ως παρέμβασή του στην Ημερίδα με θέμα Ανάπτυξη, Περιβάλλον, Γήπεδα Γκόλφ, Υδατικοί Πόροι η οποία πραγματοποιήθηκε στον Αλμυρό στις 15 Μαρτίου 2009, που δεν του επετράπη να ολοκληρώσει, θα σας παρακαλούσαμε να δημοσιεύσετε την διευκρινιστική μας απάντηση προς ενημέρωση των αναγνωστών σας και αποκατάσταση της αλήθειας. Συγκεκριμένα:
Το Προεδρείο έδωσε τον λόγο στον κο Νεκτάριο για να κάνει παρέμβαση (διάρκειας 3-5 λεπτών όπως όλες οι παρεμβάσεις) όπως ζήτησε. Εκείνος όμως:
α) Θέλησε να κάνει εισήγηση χωρίς να έχει ενημερώσει εκ των προτέρων τους οργανωτές. Εάν επιθυμούσε να κάνει εισήγηση, διότι το κείμενο που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα σας είναι κείμενο εισήγησης και όχι παρέμβασης, θα μπορούσε κάλλιστα να το ζητήσει από τους διοργανωτές ώστε να προγραμματισθεί κατάλληλα και να εμφανισθεί και στο πρόγραμμα της Ημερίδας.
β) Επιπλέον, προκάλεσε τις έντονες αποδοκιμασίες του ακροατηρίου με τις προκλητικές αναφορές του στο ότι η κατανάλωση νερού των γηπέδων γκολφ θα έπρεπε να συγκρίνεται με αυτή των καλλιεργειών και στο ότι δεν υπάρχει μεταλλαγμένο γρασίδι την στιγμή που με μια απλή αναζήτηση στο διαδίκτυο ο κάθε ένας μπορεί να τον διαψεύσει χωρίς ειδικές γνώσεις του θέματος.
Οι δύο αυτές άστοχες ενέργειες του κου Νεκτάριου ανάγκασαν το Προεδρείο να του ζητήσει ευγενικά να αναβάλει την (απρόσκλητη) εισήγησή του για κάποια επόμενη ημερίδα του ΠΑΝΔΟΙΚΟ ώστε να ολοκληρωθεί ήρεμα η ημερίδα. Παρ΄ όλα αυτά δόθηκε η ευκαιρία στον κο Νεκτάριο να συζητήσει μετά το πέρας της ημερίδας με μέλη του ακροατηρίου τις απόψεις του.
Επειδή το κείμενο του κου Νεκτάριου περιέχει αρκετά σημεία τα οποία πρέπει να διευκρινισθούν για αποφυγή στρεβλών εντυπώσεων στους αναγνώστες σας, επιφυλασσόμαστε για μια εκτενέστερη απάντηση στο εγγύς μέλλον.
Με εκτίμηση,
Η ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΤΟΥ ΠΑΝΔΟΙΚΟ
Η αναλυτικότερη απάντηση που ακολούθησε:
Αρ.πρωτ. ΠΑΝΔΟΙΚΟ 3/2009/85
Βόλος, 27 Μαρτίου 2009
Μερικές απαντήσεις στο άρθρο ΓΚΟΛΦ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
του κ. Π. Νεκτάριου
(φύλλο της 17ης Μαρτίου 2009 της εφημερίδας ΘΕΣΣΑΛΙΑ)
Στο άρθρο «Γκολφ και περιβάλλον» του κ. Π. Νεκτάριου τίθενται πολλά ζητήματα για τα οποία το παρόν σημείωμα προσφέρει κάποιες διευκρινιστικές παρατηρήσεις που βασίζονται στην εκτενή διεθνή πολύ-επιστημονική βιβλιογραφία και δημοσιογραφία, στην εμπειρία άλλων χωρών και στη συζήτηση που έχει ξεκινήσει στην Ελλάδα από τις αρχές της δεκαετίας. Όλοι οι ενδιαφερόμενοι αναγνώστες μπορούν να τη συμβουλευθούν μέσω του διαδικτύου πλέον.
Πρώτον, ο τίτλος θα μπορούσε να είχε διατυπωθεί καλύτερα ως «Γήπεδα γκολφ και περιβάλλον» διότι σε γήπεδα γκολφ αναφέρεται το άρθρο και όχι στο άθλημα.
«Το γκολφ είναι ένα άθλημα το οποίο έχει προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις σχετικά με την περιβαλλοντική του επίδραση και συνεισφορά». Το γκολφ σαν άθλημα δεν έχει προκαλέσει αντιδράσεις. Τα γήπεδα γκολφ έχουν προκαλέσει αντιδράσεις παγκοσμίως από τις αρχές της δεκαετίας του 1970 οι οποίες έχουν τεκμηριωθεί και υποστηριχθεί από έγκριτους φυσικούς και κοινωνικούς επιστήμονες. Επειδή τα γήπεδα γκολφ χρησιμοποιούνται πλέον ως ΅εξαρτήματαΆ σύνθετων τουριστικών, παραθεριστικών και οικιστικών συγκροτημάτων της διεθνούς κτηματαγοράς, οι αντιδράσεις αφορούν στο σύνολο των συγκροτημάτων.
«… υπάρχει η επιχειρηματολογία ότι τα γήπεδα γκολφ προκαλούν οικολογική διαταραχή των φυσικών οικοσυστημάτων και ότι απαιτούνται μεγάλες ποσότητες υδατικών πόρων και φυτοπροστατευτικών ουσιών που καταλήγουν να ρυπαίνουν το περιβάλλον». Δυστυχώς δεν πρόκειται περί επιχειρηματολογίας αλλά περί της σκληρής πραγματικότητας η οποία τεκμηριώνεται στην επιστημονική βιβλιογραφία αλλά κυρίως επιβεβαιώνεται από τους ίδιους τους επιχειρηματίες των γηπέδων για τους οποίους το θέμα ΅νερόΆ κυρίως αποτελεί διαρκώς την ΅καυτή πατάταΆ της επένδυσης όπως το αποκαλούν. Οι διαταραχές των οικοσυστημάτων προκαλούνται από οποιαδήποτε δραστηριότητα επεμβαίνει δυναμικά στο φυσικό περιβάλλον. Ένα γήπεδο γκολφ δεν αποτελεί εξαίρεση, ιδιαίτερα αν ληφθεί υπόψη ότι μόνο τα απαιτούμενα χωματουργικά και τεχνικά έργα προκαλούν μια μικρή κοσμογονία στην περιοχή υποδοχής (απορροφώντας το 40% του συνολικού κόστους) και η συντήρηση του είναι διαρκής.
«Στον αντίποδα των παραπάνω επιχειρημάτων θεωρείται ότι τα γήπεδα γκολφ αποτελούν ενιαίο και αναπόσπαστο τμήμα του περιβαλλοντικού και οικολογικού χαρακτήρα της περιοχής». Αυτά είναι πράγματι επιχειρήματα (όχι γεγονότα) γιατί σπάνια μια τεχνητή επέμβαση στη φύση αποτελεί ενιαίο και αναπόσπαστο τμήμα της, ιδιαίτερα δε όταν είναι πλήρως ξένη προς τα εγγενή χαρακτηριστικά της όπως είναι η περίπτωση των γηπέδων γκολφ στο Μεσογειακό Νότο, και όχι μόνο.
Η ανάπτυξη πανίδας και χλωρίδας στα γήπεδα γκολφ δεν είναι ιδιάζον χαρακτηριστικό τους. Η ζωή αναπτύσσεται στα συντρίμμια των πολέμων, στα εγκαταλελειμμένα λατομεία, στα καμένα δάση …. ευτυχώς! Το παράδειγμα του γκολφ Γλυφάδας δεν ευσταθεί στις περιπτώσεις των θερέτρων γκολφ σε φυσικές και προστατευόμενες περιοχές …. Όσο για τις άλλες ευεργετικές επιπτώσεις, αυτές μπορούν να επιτευχθούν με πολλούς άλλους τρόπους χωρίς το τίμημα των αρνητικών επιπτώσεων των γηπέδων γκολφ …
«Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα τους όμως έγκειται στο ότι το γκολφ είναι ένα άθλημα στο οποίο μεγιστοποιείται η επαφή του ανθρώπου με τη φύση». Δεν είναι κατανοητή η αναγκαιότητα αυτής της συγκεκριμένης δήλωσης. Αλλά ας παρατηρήσουμε ότι μπορούν να απαριθμηθούν σχεδόν όλα τα αθλήματα με ισοδύναμη επαφή ανθρώπου με τη φύση, με την κολύμβηση να προσφέρει 100% επαφή.
«Με βάση την πολύχρονη …. εμπειρία … είμαι πεπεισμένος …». Μια σοβαρή συζήτηση όπως αυτή δεν μπορεί να τίθεται σε όρους ατομικών πεποιθήσεων.
Για τα σημεία (α) και (β) σχετικά με τις επιπτώσεις των αγροχημικών, έχουμε να παρατηρήσουμε ότι:
(α) παραλείπεται η μνεία και των λιπασμάτων τα οποία χρησιμοποιούνται στα γήπεδα γκολφ και προκαλούν σημαντικές οικολογικές διαταραχές (ευτροφισμός υδάτινων σωμάτων, κ.λ.π.)
(β) υπάρχει εκτενής βιβλιογραφία σχετικά με τις δυσμενείς επιπτώσεις των αγροχημικών που χρησιμοποιούνται στα γήπεδα γκολφ, άσχετα αν είναι μικρότερες από αυτές που προκαλούν άλλες χρήσεις γης. Ιδιαίτερα για το ευρέως χρησιμοποιούμενο Roundup της Monsanto, η βιβλιογραφία υποστηρίζει ότι τα ζιζάνια αναπτύσσουν ανθεκτικότητα με ότι αυτό συνεπάγεται. Σημειώνεται επίσης ότι η κλιματική αλλαγή ευνοεί την ανάπτυξη ζιζανίων και βιολογικών εχθρών (των οποίων η εμφάνιση και η ένταση είναι έτσι και αλλιώς απρόβλεπτα) και θα απαιτήσει μεγαλύτερες ποσότητες αγροχημικών από τις εκτιμώμενες για τα θεωρούμενα ανθεκτικά, υπό δεδομένες συνθήκες, γρασίδια... Δεν μπορεί να υπάρξει επιστημονικά τεκμηριωμένη βεβαίωση για το αντίθετο.
(γ) η βιβλιογραφία που υποστηρίζει τις θετικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις των γηπέδων γκολφ στο μεγαλύτερο μέρος της δεν αφορά στις Μεσογειακές χώρες αλλά κυρίως περιοχές της Βόρειας Ευρώπης και Αμερικής με εντελώς διαφορετικές συνθήκες και φέρουσα ικανότητα.
(δ) σε περιοχές με πλούσια βιοποικιλότητα και σπάνια είδη, όπως οι Μεσογειακές, τα αγροχημικά και τα λιπάσματα προκαλούν σοβαρές διαταραχές για ευνόητους λόγους.
Για την κατανάλωση νερού, με βάση τον συγκριτικό Πίνακα που υπάρχει στο άρθρο, χρειάζεται μια απλή αναγωγή σε ετήσια βάση των μηνιαίων απαιτήσεων σε νερό για να αναδειχθεί πόσο υδροβόρα είναι τα γήπεδα γκολφ. Με τα δεδομένα του Πίνακα, οι εκτιμήσεις είναι:
Καλλιέργεια Ετήσιες απαιτήσεις(κ.μ./στρέμμα)
Σιτηρά 350-480
Αραβόσιτος 400-600
Ζαχαρότευτλο 400-720
Πατάτα 300-625
Βαμβάκι 600-1200
Καρότο 300-300
Χλοοτάπητας 1200-1440
Πρέπει να παρατηρήσουμε, όμως, ότι δεν είναι συγκρίσιμες οι καλλιέργειες με το γκολφ. Οι καλλιέργειες παράγουν τροφή, υλικά ή ενέργεια, ενώ ο χλοοτάπητας γκολφ αυξάνει τις αποδόσεις της κτηματομεσιτικής δραστηριότητας. Η ομολογουμένως υψηλή κατανάλωση νερού στη γεωργία οφείλεται τόσο σε ακατάλληλες πρακτικές, οι οποίες μπορούν άμεσα να βελτιωθούν με σχετικά μικρό κόστος και επιδοτήσεις μέσω των Αγρο-Περιβαλλοντικών μέτρων της ΚΑΠ, όσο και στην πλημμελή κοστολόγηση του νερού, κάτι που αφορά σε όλες τις χρήσεις του όμως.
Δεν κατανοούμε τον αφορισμό του κ. Νεκτάριου ότι «είναι αδιανόητο και δημαγωγικό … να γίνεται σύγκριση της υδατοκατανάλωσης μιας καλλιέργειας, όπως είναι οι χλοοτάπητες, με την ύδρευση πόλεων και πολιτών και όχι με άλλες καλλιέργειες». Η σύγκριση γίνεται εδώ και μια εικοσαετία γιατί (α) είναι περισσότερο κατανοητή στους απλούς ανθρώπους, ιδιαίτερα στους κατοίκους των περιοχών υποδοχής θερέτρων και (β) δεν είναι ευρέως αποδεκτό ή γνωστό ότι οι χλοοτάπητες είναι καλλιέργειες.
Στο σημείο (ε), περί χρήσης ανακυκλωμένου ή αφαλατωμένου νερού για άρδευση των καλλωπιστικών καλλιεργειών, ας σημειωθεί ότι, παρά την πρόοδο στις σχετικές τεχνολογίες και τεχνικές, παραμένουν αναπάντητα σημαντικά ερωτήματα από ειδικούς επιστήμονες (με τεκμηριωμένες μελέτες – μετρήσεις) όσον αφορά στην καταλληλότητα του επεξεργασμένου νερού (κυρίως παθογόνοι οργανισμοί και χημικές ουσίες), τις επιπτώσεις τους στο έδαφος και τους υδροφορείς, ιδιαίτερα σε περιοχές ασβεστολιθικών πετρωμάτων και σημαντικής σεισμικότητας, και στα θαλάσσια οικοσυστήματα (από τα αλμόλοιπα). Παραλείπει, επίσης, ο κ. Νεκτάριος να αναφέρει τη σημαντική κατανάλωση ενέργειας που συνεπάγονται αυτές οι τεχνικές.
Για το σημείο (στ), περί χρησιμοποιούμενων ειδών γρασιδιών, παρατηρούμε ότι συνηθίζονται και ξενικά είδη (π.χ. seashore paspalum) λόγω συγκεκριμένων ευνοϊκών χαρακτηριστικών τους για θερμά και ξηρά κλίματα.
Για το σημείο (ζ), περί χρήσης μεταλλαγμένων ειδών χλοοταπήτων, οι ενδιαφερόμενοι αναγνώστες μπορούν να ενημερωθούν από το διαδίκτυο για την έντονη συζήτηση (συμπεριλαμβανομένων άρθρων σε επιστημονικά περιοδικά) που έχει προκαλέσει η ανάπτυξη μεταλλαγμένων ποικιλιών από την Scotts και την Monsanto και κυρίως για τη διασπορά τους στο περιβάλλον, σε απόσταση έως και 25 χιλιομέτρων με σοβαρές επιπτώσεις τόσο στις συμβατικές όσο και στις βιολογικές καλλιέργειες. Ενδεικτικοί σύνδεσμοι παρατίθενται στο τέλος του σημειώματος.
«Η επίδραση της δημιουργίας γηπέδων γκολφ στα κοινωνικά, οικονομικά, και περιβαλλοντικά δεδομένα της Ελλάδος είναι δεδομένη ….». Παρόλο του ότι δεν είναι κατανοητό γιατί είναι δεδομένη η επίδραση αυτή, ας παρατηρήσουμε ότι η δημιουργία γηπέδων και θερέτρων γκολφ δεν έχει αντιμετωπισθεί μέχρι στιγμής με τη δέουσα προσοχή και σοβαρότητα από την Ελληνική πολιτεία στα πλαίσια συστηματικού και τεκμηριωμένου ολοκληρωμένου σχεδιασμού τοπικής, περιφερειακής και εθνικής ανάπτυξης. ΣΆ αυτά τα πλαίσια, η δημιουργία αυτών των συγκροτημάτων θα έπρεπε να εκτιμηθεί και αξιολογηθεί με πλήθος περιβαλλοντικών, κοινωνικών, οικονομικών και πολιτισμικών κριτηρίων έναντι πολλών άλλων εναλλακτικών περισσότερο κατάλληλων και προσαρμοσμένων στα περιβαλλοντικά και κοινωνικο-πολιτισμικά χαρακτηριστικά της χώρας.
Κλείνοντας, πρέπει να παρατηρήσουμε ότι το άρθρο του κ. Νεκτάριου έθιξε επιλεκτικά περιβαλλοντικά ζητήματα σχετικά με τα γήπεδα γκολφ και έτσι δεν έδωσε μια πλήρη εικόνα της περιβαλλοντικής διάστασης του θέματος. Στην ημερίδα «Ανάπτυξη, περιβάλλον, γήπεδα γκολφ και υδατικοί πόροι» της 15ης Μαρτίου 2009 στον Αλμυρό, η συζήτηση υπήρξε πολύ ευρύτερη και πρόσφερε μια περιεκτική και ολοκληρωμένη εικόνα των ζητημάτων τα οποία πρέπει αν αντιμετωπισθούν τόσο στο επίπεδο των τοπικών κοινωνιών όσο και των ευρύτερων περιφερειών τους και της χώρας και προσέφερε επιτυχημένα παραδείγματα εναλλακτικών προοπτικών βιώσιμης ανάπτυξης.
Πληροφορίες στο διαδίκτυο για μεταλλαγμένα γρασίδια:
http://www.foe.co.uk/resource/press_releases/gm_industry_distorts_the_facts_10022009.html
http://www.organicconsumers.org/monsanto/frankengrass091404.cfm
http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/3675706.stm
http://www.newscientist.com/article/mg19125643.100
http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/us_and_americas/article604820.ece
http://www.ssseeds.com/leaf-let/EPA_studies_bentgrass.htm
http://www.organicconsumers.org/articles/article_1575.cfm
Με εκτίμηση,
Η ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΤΟΥ ΠΑΝΔΟΙΚΟ
.
ecocrete.gr . |
ΑΡΧΕΙΟ ΑΡΘΡΩΝ
Cavo Sidero
