Η ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΥΓΡΟΒΙΟΤΟΠΩΝ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ – ΕΚΒΟΛΕΣ ΑΠΟΣΕΛΕΜΗ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗΣ

Πριν αναφερθούμε στον υγροβιότοπο του Αποσελέμη, επιβάλλεται να ενημερώσουμε τους αναγνώστες για τις αξίες των υγροβιότοπων, γιατί αυτή η άγνοια οδήγησε κατά ένα μεγάλο μέρος στη σημερινή υποβάθμισή του.

Α. Σπουδαιότερες αξίες των υγροβιότοπων:

Οι σημερινές αξίες ενός υγροβιότοπου για τον άνθρωπο απορρέουν από τις φυσικές λειτουργίες που επιτελεί αυτός και η αξιολόγησή του ακολουθεί την ακόλουθη κλίμακα: 1) μικρή, 2) μέση, 3) μεγάλη.

Ως αξίες των υγροβιότοπων από την εμπειρία, αλλά και την ελληνική και διεθνή βιβλιογραφία αναφέρονται οι ακόλουθες : α) Βιολογική (Βιολογική ποικιλότητα) β) Υδρευτική γ) Αρδευτική δ) Αλιευτική ε) Κτηνοτροφική στ) Θηραματική ζ) Υλοτομική θ) Αλατοληπτική ι) Υδροηλεκτρική κ) Αμμοληπτική λ) Επιστημονική μ) Πολιτιστική ν) Αναψυχής ξ) Εκπαιδευτική ο) Αντιπλημμυρική π) Αντιδιαβρωτική ρ) Βελτίωση της ποιότητας νερού σ) Κλιματική (για την ευρύτερη περιοχή του υγρότοπου).

Στο σημείο αυτό χρειάζεται να εξηγήσουμε παρενθετικώς τους όρους λειτουργίας, αξία και χρήση του υγρότοπου.

Λειτουργίες εννοούμε τις φυσικές, χημικές και βιολογικές διεργασίες που συμβαίνουν σε έναν υγρότοπο, όπως ο εμπλουτισμός των υπογείων υδροφόρων στρωμάτων, η τροποποίηση πλημμυρικών φαινομένων, η παγίδευση ιζημάτων, η δέσμευση της ηλιακής ακτινοβολίας και στήριξη τροφικών πλεγμάτων κ.λ.π.

Όλοι οι υγρότοποι δεν επιτελούν τις ίδιες λειτουργίες ή τις επιτελούν διαφορετικά διότι κάθε υγρότοπος έχει διαφορετικά γνωρίσματα και αποτελεί μοναδική και ανεπανάληπτη περίπτωση. Από τις λειτουργίες απορρέουν οι αξίες των υγροτόπων για τον ¶νθρωπο. Από μια λειτουργία μπορεί να απορρέουν περισσότερες αξίες. Το Ε.Κ.Β.Υ (Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων – Υγροτόπων), καταμέτρησε 18 αξίες που θα μπορούσε να έχει ένα ελληνικός υγρότοπος. Όπως είναι φυσικό, ο βαθμός χρήσης μια αξίας εξαρτάται κυρίως από οικονομικούς παράγοντες αλλά παράλληλα και από την ανάγκη να προστατευθεί το υγροτοπικό οικοσύστημα με ορθολογική ρύθμιση των χρήσεων.

Β. Η αξία του υγροβιότοπου Αποσελέμη ως τα τέλη του 1990:

O υγροβιότοπος Αποσελέμη, υπήρξε από μαρτυρίες των εργαζομένων από παλιά στο ξενοδοχείο Greta Sun, από επιστήμονες (συνήθως ¶γγλους ορνιθολόγους) και από απλούς ανθρώπους που διέμεναν τότε εκεί, ένας παραδεισένιος βιότοπος, ένα μικρό κομμάτι Κρητικής γης που βρίσκεται 3 km BA της Κοινότητας Γουβών, έχει εμβαδόν 100 στρέμματα (εκ των οποίων ένα ποσοστό 70 % είναι μπαζωμένο) και έχει καταγραφεί διεθνώς σήμερα με τον κωδικό 431395000.

Δεν υπήρξε μόνο παραδεισένιο κομμάτι για τους ανθρώπους, αλλά κυρίως για τις χιλιάδες των αποδημητικών πουλιών που οι καιρικές συνθήκες τα καθοδηγούσαν κάθε χρόνο, σΆ ένα μακρινό ταξίδι που ξεκινούσε από την Αφρική και έφθανε ως την βόρειο Ευρώπη. Εκατοντάδες είδη πουλιών υπακούοντας στο ένστικτο αυτοσυντήρησης, εγκατέλειπαν την πρόσκαιρη φωλιά τους και ξενιτεύονταν, για να φθάσουν στην Κρήτη, όπου κουρασμένα έβρισκαν πρόσκαιρα καταφύγιο στην τότε φιλόξενη περιοχή του υγρότοπου Αποσελέμη, δείχνοντας κάθε άνοιξη και φθινόπωρο μια ιδιαίτερη συμπάθεια στη λίμνη του Αποσελέμη.

Η ανάγκη παρατήρησης των πουλιών αυτών, ανάγκασε τους ιδιοκτήτες του Greta Sun (για τους οποίους αξίζει ιδιαίτερος έπαινος) να κατασκευάσουν δύο παρατηρητήρια, ώστε οι επιστήμονες ορνιθολόγοι με ειδικά κιάλια, παρακολουθούσαν την συμπεριφορά των φτερωτών φίλων μας. Ο αριθμός των οικοτουριστών την εποχή εκείνη ξεπερνούσε τα 60 άτομα, εκ των οποίων οι περισσότεροι ήταν μέλη της Αγγλικής βασιλικής ένωσης προστασίας των πουλιών.

Ένα μάλιστα μέλος της ένωσης αυτής η κ. Στέφανι Κόχλαν, ύστερα από πολύχρονες παρατηρήσεις παρουσίασε στο ξενοδοχείο βιβλίο αφιερωμένο στον ευλογημένο αυτό υγρότοπο με τίτλο « Easter Birdwatching in Crete», που σημαίνει «Πάσχα στην Κρήτη Παρατηρώντας τα Πουλιά». Μέσα στο βιβλίο αυτό υπάρχουν εξαιρετικά ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις και έχουν καταγραφεί εκατοντάδες είδη πουλιών, αποδεικνύοντας έτσι την σπουδαιότητα του υγροβιότοπου από πλευράς βιποπικοιλότητας. Μεταξύ άλλων στο βιβλίο της επισημαίνει «Σε καμία άλλη περιοχή κατά τη διάρκεια των ταξιδιών μας δεν είδαμε τόσο μεγάλη συγκέντρωση αποδημητικών πουλιών και μόνο γιΆ αυτό τον λόγο είναι πάρα πολύ σημαντικό να διατηρηθεί και να προστατευθεί αυτή υγρή περιοχή» Εκτός όμως από την ποικιλία των πουλιών στον υγροβιότοπο του Αποσελέμη ενυπήρχαν και οι περισσότερες από τις γενικές αξίες που προαναφέραμε. Όπως: υδρευτική, αρδευτική, αλιευτική, κτηνοτροφική Θηραματική (αυτή υπήρξε καταστρεπτική για τα πουλιά και ειδικά ορισμένα είδη από πάπιες στις οποίες στήνανε καρτέρι οι κυνηγοί και έβαφαν την λίμνη στο αίμα), αμμοληπτική, επιστημονική, πολιτιστική, αναψυχής, εκπαιδευτική, πολιτιστική και μικροκλιματική.

Γ. Ο υγροβιότοπος Αποσελέμη Σήμερα

Ουσιαστικά έχει καταστραφεί κατά 70% και οι αιτίες αρκετές και παράνομες, ώστε να αναγκάσει το Γραφείο Περιβάλλοντος της Ν.Α. Ηρακλείου να πραγματοποιήσει έρευνα που κράτησε πάνω από ένα χρόνο και να διαπιστώσει και τις αλλοιώσεις που έχουν προκληθεί, αλλά και να εντοπίσει τους υπεύθυνους, τους οποίους παρέπεμψε τόσο στον εισαγγελέα, όσο και στο Νομάρχη. Όμως το οικονομικό όφελος και το πολιτικό κόστος υπερίσχυσαν του περιβαλλοντικού οφέλους, με αποτέλεσμα οι καταπατητές του υγρότοπου να αθωωθούν, γιατί κατά το σκεπτικό του δικαστηρίου ο υγροβιότοπος δεν είχε οριοθετηθεί και το ερώτημα που μπαίνει επιτακτικά σήμερα τόσα χρόνια μετά, τι έπραξε η Τοπική Αυτοδιοίκηση για την οριοθέτηση, περίφραξη και έκδοση ενημερωτικών φυλλαδίων, παρά την χρηματοδότηση που έλαβε από το ΥΠΕΧΩΔΕ;

Σήμερα στη θέση της λίμνης, υπάρχει γήπεδο (το ποδόσφαιρο υπεράνω της επιβίωσής μας), μπάζα από πέτρες, σκουπίδια, ογκώδη αντικείμενα, αδρανή υλικά και ότι άλλο στερεό απόβλητο μπορεί να φανταστεί ο ανθρώπινος νους. Καταγράφω μερικές από τις αιτίες αλλοιώσεων για να τις μάθουν τα παιδιά μας, αλλά και να τις θυμηθούν οι παλιότεροι:

1) Στραγγίσεις 2) Αμμοληψίες (η άμμος σήμερα είναι πανάκριβη) 3) Επιχωματώσεις 4) Κατασκευή πίστας αγώνων τροχοφόρων 5) Αυθαίρετα κτίσματα 6) Κατασκευή αθλητικών εγκαταστάσεων 7) Διαχωρισμός με συρματοπλέγματα της καταπατημένης γης με σκοπό την οικοπεδοποίηση 8) Εξαφάνιση της στάθμης του επιφανειακού νερού, πλην της ΒΑ πλευρά, όπου έχει απομείνει μέρος του υγρού στοιχείου του υγροβιότοπου.

Δ. Χλωρίδα και πανίδα που απέμεινε:

Βλάστηση: α) Βλάστηση αμμοθινών και αμμωδών ακτών β) Βλάστηση λειμώνων γ) Βλάστηση καλαμώνων δ) Βλάστηση θαμνώνων ε) Παρυδάτια δενδρώδης βλάστηση.

Πανίδα: α) Αμφίβια β) Ερπετά γ) Πτηνά. Σχετικά με τα πτηνά παρά τα μπαζώματα ένα σημαντικό τμήμα του υγρότοπου διατηρεί το φυσικό του χαρακτήρα και αποτελεί χώρο τροφοληψίας και ανάπαυσης ιδιαίτερα μεγάλου αριθμού απειλούμενων υδροβίων ειδών κατά την εαρινή και φθινοπωρινή μετανάστευση. Έχουν καταγραφεί 284 είδη πουλιών (Δρετάκης Μουσείο Φυσικής Ιστορίας) από τα οποία 50 περιλαμβάνονται στο παράρτημα I της Κοινοτικής Οδηγίας 79/409, 131 περιλαμβάνονται στο Παράρτημα ΙΙ της σύμβασης Βέρνης και 103 περιλαμβάνονται στα παραρτήματα Ι και ΙΙ της σύμβασης της Βόννης.

Ε. Σπουδαιότερες σημερινές αξίες:
1) Κτηνοτροφική 2) Θηραματική 3) Επιστημονική 4) Αναψυχής 5 ) Εκπαιδευτική.

Αντί για συμπέρασμα θα σας μεταφέρω την επιστολή καταγγελία 60 τουριστών από Γερμανία, Αγγλία, Γαλλία, η οποία διαβιβάσθηκε στο Γραφείο Περιβάλλοντος της Ν.Α. Ηρακλείου από το ΥΠΕΧΩΔΕ, μετά από την καταγγελία των τουριστών στο WWF. Είναι μια διαμαρτυρία που μας εκθέτει διεθνώς, ενώ παράλληλα μας δίνει μαθήματα οικολογικής συνείδησης και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης.

«Είμαστε τουρίστες στο ξενοδοχείο Creta Sun της Grecotel και απολαμβάνουμε τις διακοπές μας σΆ αυτή την πάρα πολύ όμορφη περιοχή. Εδώ βρήκαμε στη φύση ιδιαιτερότητες με σπάνια πουλιά και λουλούδια, που δεν μπορεί να τα βρει κάποιος αλλού. Όμως βρήκαμε και πράγματα που δεν μας αρέσουν. Πίσω ακριβώς από το ξενοδοχείο μας υπάρχει ένα μέρος (ο υγροβιότοπος), όπου σκουπίδια και διάφορα άλλα πράγματα είναι παρατημένα. Η ιδιαίτερη όμορφη φύση της περιοχής αυτής με τα τόσα πολλά είδη πουλιών πρόκειται να καταστραφεί για πάντα. ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ σταματήστε να μπαζώνετε αυτή τη περιοχή, επειδή είναι απαραίτητο να σώσουμε την φύση μας, όχι μόνο για να απολαμβάνομε τις επόμενες διακοπές μας εδώ, αλλά για τα παιδιά μας που θα τους αρέσει να βλέπουν αυτή την ομορφιά».

Εκτός από τον Αποσελέμη στην ίδια κατάσταση περίπου βρίσκονται και οι υγροβιότοποι του Αλμυρού και Αναποδάρη στο Ν. Ηρακλείου, ενώ σε καλύτερη κατάσταση βρίσκονται οι υγροβιότοποι: Πρεβέλης, Γεωργιούπολης, Κουρνά, Φραγκοκάστελου, και οι τεχνικές λίμνες, Αγιάς, Αλμυρού, Μπραμιανού, ενώ υπάρχουν έλη, λίμνες, λιμνοθάλασσες και ποταμοί με αλλοιώσεις που έχουν δημιουργηθεί από ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως : αμμοληψίες, επιχωματώσεις, επέκταση οδικών δικτύων, αγροτικών καλλιεργειών κ.λ.π.

ΜΑΝΟΛΗΣ ΒΟΥΤΥΡΑΚΗΣ
ΦΥΣΙΚΟΣ ΠΕΡΙΒ/ΓΟΣ
ΠΡΟΕΔΡΟΣ Σ.Π.Α.Π.Ε.Κ.Ε.Ε.Κ.

��� ������� �� ������ ������.
������ ����� �� ������ ������ � �� ��������� ��� ecocrete.gr ���.